انسان از اول اين طور نيست كه فاسد به دنيا آمده باشد. از اول با فطرت خوب به دنيا آمده؛ با فطرت الهى به دنيا آمده: كُلُّ مَوْلُودٍ يُولَدُ عَلَى الْفِطْرَةِ «3» كه همان فطرت انسانيّت، فطرت صراط مستقيم، فطرت اسلام، فطرت توحيد است. اين تربيتهاست كه يا همين فطرت را شكوفا مى‌كنند؛ و يا جلوى شكوفايى فطرت را مى‌گيرند. اين تربيتهاست كه يك كشور را ممكن است به كمال مطلوبى كه از هر جامعه انسانى است برسانند و يك كشور كشور انسانى باشد؛ كشور مطلوب اسلام باشد. و همين تربيتها يا تعليمهاى بدون تربيت ممكن است كه اينها در آن وقتى كه مُقدّرات يك كشورى دست آنهاست و همه چيز كشور به دست آنهاست كشور را به تباهى بكشند.