تمدن و آزادی

آن همه داد و قال راجع به اینکه ما در «دروازه تمدن» وارد شدیم و می‌خواهیم وارد بشویم در دروازه تمدن، این «دروازه تمدن» که همه می‌دانند که هیچ خبری در کار نیست، از تمدن هیچ خبری نیست! اول مرتبه تمدن، آزادی ملت است. مملکتی که آزادی ندارد تمدن ندارد. یک مملکتی که‌ استقلال ندارد و وابسته به غیر است و همه‌اش هم با عمل ایشان وابسته به غیر شده، این [مملکت را] نمی‌شود گفت یک مملکت متمدن؛ مملکت متمدن آن است که آزاد باشد، مطبوعاتش آزاد باشد، مردم آزاد باشند در اظهار عقاید و رایشان؛ و [الآن‌] هیچ کس آزادی ندارد! خوب، تو می‌گویی هی ما به دروازه تمدن رسیدیم،