مصاحبهکننده: خبرنگاران برزیلی، انگلیسی، تایلندی، ژاپنی، امریکایی و ...
سوال: [حضرت آیت الله، پس از این ناراحتیها و ناآرامیهای اخیر دانشجویان «1» و سپس روی کار آمدن یک دولت نظامی، آیا شما فکر میکنید اوضاع کنونی برای سرنگونی شاه است؟ و آیا توقیف آقای هویدا نخست وزیر اسبق، تغییری در اوضاع ایجاد کرده است؟ و بالاخره آیا شما هواداران خودتان را به یک مبارزه مسلحانه علیه شاه، تشویق و توصیه خواهید نمود؟]
جواب: دولت نظامی تاثیری در مسائل ایران ندارد، بلکه در ازدیاد ناراحتیها و اعتصابات و تظاهرات، نقش اساسی دارد. لذا پس از تشکیل حکومت نظامی، مسائل بدین صورت که ملاحظه میکنید تشدید شده است. چنانچه توقیف هویدا هم اثری ندارد. این هم یک مانوری است که خیال میکنند برای اسکات مردم این گونه امور تاثیر دارد. چیزی که بلااشکال تاثیر فی الجمله دارد، این است که خود شاه و سلسله او بروند و آن وقت یک آرامش نسبی حاصل خواهد شد. و اما روش ما، در مبارزه، عجالتاً همین است که هست و من امید این را دارم که همه مسائل را حل کند. لکن اگر طول کشید و احتیاج افتاد تجدید نظر خواهیم کرد.
[حضرت آیت الله، برای جانشینی رژیم کنونی، شما خواستار جمهوری اسلامی هستید. چنین دولتی، آیا آزادیهای دموکراتیک را برای همه مردم تضمین خواهد کرد؟ و در چنین دولتی نقش خود شما شخصاً چه خواهد بود؟ ضمناً در مورد آزادیهای دموکراتیک میخواهیم بدانیم آیا کمونیستها و مارکسیستها آزادی اظهار عقیده و بیان خودشان را دارند یا نه؟]
- دولت اسلامی یک دولت دموکراتیک به معنای واقعی است و برای همه اقلیتهای مذهبیآزادی به طور کامل هست و هر کس میتواند اظهار عقیده خودش را بکند. و اسلام جواب همه عقاید را به عهده دارد و دولت اسلامی تمام منطقها را با منطق جواب خواهد داد. و اما من هیچ فعالیت در داخل خود دولت ندارم و به همین نحو که الان هستم، وقتی هم که دولت اسلامی تشکیل شود، نقش هدایت را دارم.
[سیاست خارجی جمهوری اسلامی، خصوصاً در رابطه با ابرقدرتها، چه خواهد بود؟]
- سیاست دولت اسلامی، حفظ استقلال، آزادی ملت و دولت و کشور و احترام متقابل بعد از استقلال تمام خواهد بود و فرقی بین ابرقدرتها و غیر آنها نیست.
[شما نفوذ غرب بخصوص امریکا را مذموم شمردهاید. این نفوذ چگونه میتواند محدود شود؟ ایران به این ترتیب کنونی به فنون و تکنولوژی غربی وابسته است و غرب هم احتیاج مبرمی به نفت خام شما دارد؟]
- حکومت اسلامی و خواست ملت ما، برای همین است که نفوذ غرب و همه کشورها را در ایران از بین ببرد. وقتی یک ملت با تمام اقشار آن برای یک هدف قیام کردند، هیچ نفوذی نمیتواند خلاف آن را تحمیل کند. و اما قضیه نفت، ما بعد از اینکه استقلال خود را به دست آوردیم و نفت در اختیار ما قرار گرفت، میخواهیم بر حسب اختیار خودمان نفتمان به فروش رود و ارز گرفته و صرف مصالح کشور کنیم. ما از حیث فروش مضایقهای نداریم، لیکن نه مثل فروشی که الان انجام میگیرد.
[حضرت آیت الله، تا چه مدت انتظار خواهید کشید که شاه روی کار باشد و بعد دستور جهاد مسلحانه بدهید؟]
- تا وقتی مایوس شوم از اینکه به ترتیبی که در پیش است مقصود ما حاصل نشود.
[برای یکشنبه آینده در تهران دستور اعتصاب عمومی صادر شده است. آیا این آغاز یک مبارزه جدی با دولت نظامی کنونی در ایران است؟]
- مبارزه، به همین شکلی که هست همیشه جدی بوده، منتها نوسان داشته است. البته حکومت نظامی و دولت نظامی، موجب ناآرامی مردم و بیشتر شدن این اعتصابات و تظاهرات شده است.
- [نتیجه مذاکرات شما با آقای دکتر کریم سنجابی و جبهه ملی چه بوده است؟]
- مذاکرات به آن معنایی که گفته میشود توافق حاصل شده است نبوده. من مسائلی را که مورد نظرم بوده طرح کردم و آنها قبول کردند. من مسائلی را که همیشه خواست ملت است طرح میکنم، هر کس آن را پذیرفت به خواست ملت عمل کرده است. خواست ملت، رفتن شاه و استقرار حکومت اسلامی است. به تظاهرات بنگرید.
پاریس، نوفل لوشاتو
توقیف امیر عباس هویدا و دیگر مسائل ایران
جلد ۴ صحیفه امام خمینی (ره)، از صفحه ۴۱۰ تا صفحه ۴۱۲
توضیح تاریخی
- 13 آبانماه 1357 دانشآموزان و دانشجویان تندتر از هرروز در مقابل دانشگاه تهران شعار میدادند. نیروهای امنیتی در سالروز تبعید امام به ترکیه به دانشجویان و دانشآموزان حمله کردند. چندین کشته و صدها مجروح حاصل این درگیری خونین بود. شاه از اتفاقات افتاده به تکاپو افتاد و 132 نفر از وفادارانش از جمله نصیری رئیس ساواک و هویدا نخستوزیر 13سالهاش را زندانی کرد. خبرگزاریها از توبه شاه میگفتند. ر.ک. دایرهالمعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 226 و 227.
- همزمان با تشکیل کابینه ازهاری، سنجابی رهبر جبهه ملی عازم فرانسه شد تا با امام دیدار کند که مهمترین خبر خبرگزاریها شد. قبل از سفر گفته بود که جبهه ملی در چارچوب قانون اساسی و دفاع از مشروطیت مبارزه میکند و راه حل را در اجرای همه اصول قانون اساسی میداند و شاه هم باید به اختیارات قانونیاش قانع باشد. 4آبان امام اعلامیهای دادند که مخالف این نظرات بود. بعد از دیدار اول سنجابی با امام در 5 آبان نیز در مصاحبه شبیه همان حرفها را تکرار کرد. بنا بود دیدار تکرار شود اما مصاحبهها امام را نگران کرده بود از اینرو امام دیدار مجدد را به اظهار نظر صریح سنجابی درباره شاه و سلطنت گره زدند. سنجابی اعلامیهای نوشت و پس از تغییرات اندکِ امام آن را منتشر کرد. ر.ک. دایرهالمعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 227.
«۱»- تظاهرات ۱۳ آبان دانشجویان که منجر به شهادت عدهای از ایشان شد.
امام خمینی (ره)؛ 18 آبان 1357