مصاحبهکننده: خبرنگار روزنامه انگلیسی ابزرور
سوال: [حضرت آیت الله اخیراً فرمودهاند که امیدوارند بدون نیاز به جنگ مسلحانه مبارزات کنونی موفقیتآمیز باشد و هنوز وقت آن نرسیده که مردم اسلحه به دست بگیرند. آیا در جریانات اخیر که ارتش قدرت را در دست گرفته، خطر یک جنگ داخلی افزایش پیدا نکرده؟ یا این خطر کاهش یافته است؟]
جواب: اگر چه ارتش با شدت هر چه تمامتر وارد میدان شده است، لکن احتمال این هست که همین شدت عمل موجب نزدیکی پیروزی ملت باشد. و با این شدتها نمیشود یک ملت را که همه افرادش بپاخاستهاند ساکت کرد. و امید فتح الآن بیشتر است.
[چه اشتباهاتی شاه مرتکب شده که باید هر چه زودتر برطرف شود؟]
- اشتباهات شاه یکی دو تا نیست تا بتوانیم الآن ذکر کنیم. لکن در جمله کلام اینکه از اول که شاه روی کار آمده است و سلسله پهلوی به سلطنت رسیدهاند قانونی نبوده است و بر خلاف نص قانون اساسی بوده است و تا کنون هم هر چه کردهاند خیانت و جنایت بوده است. بنا بر این آنها باید بروند. شاه ما را به ورشکستگی سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی کشانده است. آیا هر یک از اینها کافی نیست که ملت او را عزل کند؟!.
[موضع و نظر حضرت عالی در مورد مدرنیزه کردن کشور چیست؟]
- این مسئلهای است که وقتی مملکت اسلامی تشکیل شد، به دست کارشناسان باید انجام شود. البته نه به اسمی که شاه ادعا میکند.
[آیا مذاکرات شما با آقای سنجابی به عنوان رهبر جبهه ملی موفقیتآمیز بوده است؟]
- مطالبی که من گفتم آقای دکتر سنجابی قبول کردند. و بنا بر این بود که اعلام کنند. لکن الآن ایشان هم بر اساس آنچه اطلاع رسیده، گرفتار شدهاند»
پاریس، نوفل لوشاتو
موضع ارتش در برابر انقلاب- قانونی نبودن سلسله پهلوی
جلد ۴ صحیفه امام خمینی (ره)، صفحه ۴۴۲
توضیح تاریخی
- همزمان با تشکیل کابینه ازهاری، سنجابی رهبر جبهه ملی عازم فرانسه شد تا با امام دیدار کند که مهمترین خبر خبرگزاریها شد. قبل از سفر گفته بود که جبهه ملی در چارچوب قانون اساسی و دفاع از مشروطیت مبارزه میکند و راه حل را در اجرای همه اصول قانون اساسی میداند و شاه هم باید به اختیارات قانونیاش قانع باشد. 4آبان امام اعلامیهای دادند که مخالف این نظرات بود. بعد از دیدار اول سنجابی با امام در 5 آبان نیز در مصاحبه شبیه همان حرفها را تکرار کرد. بنا بود دیدار تکرار شود اما مصاحبهها امام را نگران کرده بود از اینرو امام دیدار مجدد را به اظهار نظر صریح سنجابی درباره شاه و سلطنت گره زدند. سنجابی اعلامیهای نوشت و پس از تغییرات اندکِ امام آن را منتشر کرد. ر.ک. دایرهالمعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 227.
- کریم سنجابی پس از ملاقات با امام در نوفللوشاتو و بازگشت به کشور، دستگیر و روانه زندان شد. صحیفه امام خمینی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، جلد 4، ص442.
امام خمینی (ره)؛ 20 آبان 1357