مصاحبهکننده: خبرنگار روزنامه فرانسوی لوموند
سوال: [کشور ما، کشور آزادی است و ما بسیار خوشحالیم که حضرت عالی به فرانسه تشریف آوردهاید. حضرت آیت الله درباره وضع ایران، پس از توقیف دکتر سنجابی، چه نظری دارند؟]
جواب: توقیف دکتر، اسباب تحولی نمیشود. این هم از دست و پاهایی است که شاه میزند به خیال اینکه دکتر را تسلیم کند. و معلوم نیست که کسی تسلیم شاه بشود، یا اشخاص محترمی تسلیم شاه بشوند. «1».
[نظر حضرت عالی درباره احتمال مبارزه مسلحانه چیست؟ دو- سه روز پس از این آقای شریعتمداری در این باره گفتهاند هنوز تصمیمی در این باره گرفته نشده است]
- ما امیدواریم قبل از اینکه نوبت به مبارزه مسلحانه برسد، مسائل به دلخواه ملت ختم شود. چنانچه یکوقت مقتضی شد. آن وقت تجدید نظر میکنیم.
[حضرت عالی میفرمایید که بایستی در ایران، جمهوری اسلامی استقرار پیدا کند و این برای ما فرانسویها چندان مفهوم نیست. زیرا که جمهوری میتواند بدون پایه مذهبی باشد. نظر شما چیست؟ آیا جمهوری شما بر پایه سوسیالیسم است؟ مشروطیت است؟ بر انتخاباتی استوار است؟ دموکراتیک است؟ چگونه است؟]
- اما جمهوری، به همان معنایی است که همه جا جمهوری است. لکن این جمهوری بر یک قانون اساسیای متکی است که قانون اسلام است. اینکه ما جمهوری اسلامی میگوییم برای این است که هم شرایط منتخب و هم احکامی که در ایران جاری میشود اینها بر اسلام متکی است، لکن انتخاب با ملت است و طرز جمهوری هم همان جمهوری است که همه جا هست
فرانسه، نوفل لوشاتو
جمهوری اسلامی متکی به قانون اسلام است
جلد ۴ صحیفه امام خمینی (ره)، صفحه ۴۷۹
توضیح تاریخی
- همزمان با تشکیل کابینه ازهاری، سنجابی رهبر جبهه ملی عازم فرانسه شد تا با امام دیدار کند که مهمترین خبر خبرگزاریها شد. قبل از سفر گفته بود که جبهه ملی در چارچوب قانون اساسی و دفاع از مشروطیت مبارزه میکند و راه حل را در اجرای همه اصول قانون اساسی میداند و شاه هم باید به اختیارات قانونیاش قانع باشد. 4آبان امام اعلامیهای دادند که مخالف این نظرات بود. بعد از دیدار اول سنجابی با امام در 5 آبان نیز در مصاحبه شبیه همان حرفها را تکرار کرد. بنا بود دیدار تکرار شود اما مصاحبهها امام را نگران کرده بود از اینرو امام دیدار مجدد را به اظهار نظر صریح سنجابی درباره شاه و سلطنت گره زدند. سنجابی اعلامیهای نوشت و پس از تغییرات اندکِ امام آن را منتشر کرد. ر.ک. دایرهالمعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 227.
- کریم سنجابی پس از ملاقات با امام در نوفللوشاتو و بازگشت به کشور، دستگیر و روانه زندان شد. صحیفه امام خمینی، موسسه تنظیم و نشر آثار امام، جلد 4، ص442.
«۱»- آقای کریم سنجابی پس از دیدار با امام خمینی در فرانسه و هنگام بازگشت به ایران توسط رژیم شاه بازداشت شد.
امام خمینی (ره)؛ 22 آبان 1357