مصاحبه با روزنامه «اکونومیست» درباره داراییهای خصوصی شاه‌

مصاحبه‌کننده: خبرنگار انگلیسی روزنامه اکونومیست‌
سوال: [در راس دولت ایران، برای شما چه کسی یا چه حزبی قابل قبول خواهد بود؟]
جواب: آنچه مهم است باید رئیس حکومت و همه آنها که زمام امور را در دست دارند مورد قبول ملت باشند و عمیقاً معتقد به اسلام و متعهد به اجرای آن؛ و من مانند یک فرد رای خود را به افراد مورد اعتماد خواهم داد.
[آیا شما انتظار انتخابات عمومی پس از سقوط یا خروج شاه را دارید؟]
- یکی از مهمترین وظایف اولیه جمعی که پس از سقوط شاه مسئولیت امور را به دست می‌گیرند، فراهم کردن شرایط انتخابات آزاد است که به هیچ وجه اعمال قدرت و نفوذ از هیچ طبقه و گروهی در انتخابات نباشد.
[شما درباره اصلاحات ارضی، داراییهای خصوصی شاه چه احساس می‌کنید؟ آیا شما سیاست توزیع املاک را ادامه می‌دهید؟ آیا شما طرفدار دارایی خصوصی هستید؟]
- اصلاحات ارضی شاه، همچنان که از اول معلوم بود و بعداً هم عملًا برای همه روشن شد، چیزی جز نابودی کشاورزی نبود؛ که در نتیجه آن سالیانه قسمت مهمی از پول نفت صرف خرید مواد غذایی از خارج و عمدتاً از امریکا شد. ولی ما هرگز این اراضی را به مالکین برنمی‌گردانیم؛ زیرا آنها نه در تصاحب زمینها و نه در مورد منافع آنها رعایت ضوابط اسلامی را نکرده‌اند؛ ولی این اراضی را بایر هم نمی‌گذاریم و با تامین بهترین وسایل کشاورزی و سایر هزینه‌های آن، کشاورزان را حمایت می‌کنیم. و اما در مورد داراییهای خصوصی؛ این مسلّم است که مورد قبول اسلام است و لیکن مجموعه قواعد اسلامی در مسائل اقتصادی، هنگامی که در کل پیکره اسلام به صورت یک مکتب‌ منسجم ملاحظه شود و همه جانبه پیاده شود، بهترین شکل ممکن خواهد بود؛ هم مشکل فقر را از میان می‌برد و هم از فاسد شدن یک عده به وسیله تصاحب ثروت جلوگیری می‌کند و در نتیجه کل جامعه را از فساد حفظ می‌کند و هم مانع رشد استعدادها و شکوفایی قدرت ابتکار و خلاقیت انسانها نمی‌شود. و جامعیت و همه جانبه بودن قوانین اسلام آن چنان است که اگر کسی آن را بشناسد، معترف خواهد شد که از حد و مرز فکر بشر بیرون است و ممکن نیست زاییده قدرت علمی و تفکر انسان باشد.
[آیا شما قراردادهایی را که با کشورهای خارجی امضا شده حفظ خواهید کرد یا تضمین خواهید کرد؟ قراردادهای دفاعی و قراردادهای مربوط به نیروگاهها، ساختن راه و راه آهن؟]
- اولًا ما از مضمون و مواد مندرج در این قراردادها اطلاعی نداریم. یعنی رژیم شاه هرگز ملت را از مفاد این قراردادها مطلع نکرده و از مردم ایران مخفی نگاه داشته است؛ و لیکن حکومت آینده آنها را مجدداً مورد بررسی قرار می‌دهد و از آنها آنچه را با منافع و مصالح ملت ما موافق نباشد لغو می‌کند. ولی ما در نوسازی کشور از همه امکاناتی که دولتهای خارجی مایل باشند در اختیار ما بگذارند، با حفظ آزادی و استقلال کشور بر اساس احترام متقابل، از آن امکانات استفاده می‌کنیم و قراردادهایی منعقد می‌نماییم.
[آیا شما می‌خواهید ماندن تکنیسینها و مستشاران را در ایران ببینید؟ مستشارانی از امریکا (45000 نفر)، آلمان غربی (13000 نفر)، بریتانیا (1000 نفر)، فرانسه (7500 نفر) و ژاپن (7000 نفر)]
- در مورد هر یک از این گروهها و نقش آنها در ایران و میزان احتیاج کشور به آنها، حکومت آینده مطالعه و بررسی می‌کند و تصمیم می‌گیرد. حکومت آینده هیچ تعهدی جز در برابر ملت و حفظ منافع و مصالح آنها ندارد.
[شما اخیراً (اوایل دسامبر 78) اظهار داشتید که: «تمام قراردادهایی که علیه منفعت ملی باشد به رسمیت شناخته نخواهد شد»؛ منظورتان کدام قراردادهاست؟ و «منفعت ملی» را چطور تعریف می‌کنید؟]
- تصور نمی‌کنم وقتی گفته می‌شود منافع ملت، ابهامی در آن باشد. مثلًا امروز هیچ ایرانی تردید ندارد در اینکه قرارداد خرید میلیاردها دلار اسلحه و ساختن پایگاه نظامی برای امریکا از پول نفت ایران و حضور هزاران مستشار نظامی امریکایی در ایران با هزینه‌های‌ سرسام آور آن، به نفع ملت ایران نیست و این گونه قراردادها که به دست شاه با دولتهای خارجی منعقد شده است کم نیست.
[آیا شما ترتیبات یا قراردادهای بازرگانی، تجارتی و داد و ستد فعلی را با غرب ادامه خواهید داد؟ سیاست تجارتی شما چیست؟]
- ما همان طور که از تولیدات داخلی کشور به هر دولتی که مشتری آن باشد می‌فروشیم و صادر می‌کنیم، همان طور هم هر چه را که در داخل به آن نیاز داشته باشیم از خارج می‌خریم. ولی در همه این تجارتها بر مبنای دو طرف مساوی عمل خواهیم کرد و حاضر نیستیم که دولتی بخواهد مبادلات اقتصادی را اهرمی برای نفوذ سیاسی و تحمیل اغراض استعمارگرانه خود قرار دهد.
[چرا شما از روابط شاه با امریکا و غرب انتقاد می‌کنید؟]
- ما با ماموریت شاه از طرف قدرتهای استعمارگر- برای تامین منافع آنها و نابودی کشور به قیمت حفظ تاج و تخت لرزان و حکومت غیر متکی به ملت- مخالف هستیم. ما با روابط شاه با خارج، که به قیمت از بین رفتن استقلال کشور و آزادی ملت ما شده است، مخالفیم.
[نقش ارتش را در جمهوری اسلامی چگونه می‌بینید؟]
- هیچ کشورْ بی‌نیاز از نیروی نظامی و ارتش نیست ولی ارتش باید پاسدار استقلال و امنیت کشور باشد نه حافظ یک دیکتاتوری مستبد، و مطرود تمامی ملت و مامور قتل عام فرزندان کشور.
[نظر شما درباره رهبری ارتش در حال حاضر چیست؟]
- امروز ارتش از خود استقلالی ندارد. رهبری ارتش ایران امروز به دست چند صاحب منصب و مامور شاه زیر نظر مستشاران خارجی است.
[نظر شما درباره دکتر شاپور بختیار چیست؟]
- دولت او، مانند دولتهای گذشته شاه، غیر قانونی است و از طرف ملت محکوم است.
[آیا شما قصد دارید که «حزب توده» را پیش یا پس از برقراری یک جمهوری اسلامی، قانونی‌ سازید؟]
- امروز هیچ دسته‌ای در ایران به اندازه «حزب توده» منفور نیست؛ سوابق بسیار بدی در ایران دارد.
[چگونه شما قصد دارید تشکیل این جمهوری را با رفراندم به انجام رسانید؟]
- اصل لزوم تشکیل جمهوری اسلامی را ملت ایران در رفراندم تاسوعا و عاشورا در سراسر کشور اعلام کرده‌اند و پس از سقوط شاه، نمایندگان ملت در مجلسْ مراحل قانونی آن را انجام خواهند داد و قانون اساسی این جمهوری را تدوین و تکمیل خواهند کرد.
[آیا شما قصد دارید که آزادی سخن، آزادی اجتماعات و آزادی مطبوعات و آزادی عبادات را تضمین کنید؟]
- ما به خواست خدای تعالی در اولین زمان ممکن و لازم برنامه‌های خود را اعلام خواهیم نمود. ولی این بدان معنی نیست که من زمام امور کشور را به دست بگیرم و هر روز نظیر دوران دیکتاتوری شاه، اصلی بسازم و علی رغم خواست ملت به آنها تحمیل کنم. به عهده دولت و نمایندگان ملت است که در این امور تصمیم بگیرند؛ ولی من همیشه به وظیفه ارشاد و هدایتم عمل خواهم کرد.
[آیا شما آمادگی دارید که یک کمونیست یا وزیری با گرایشات کمونیستی را در یکی از مقامات، دفاع ملی، امور داخلی یا روابط خارجی ببینید؟]
- اگر ملت به جمهوری اسلامی رای داده‌اند دیگر وزیر غیر مسلمان را نخواهند پذیرفت.
[آیا شما قصد تحریم نفت برای امریکا و متحدانش را دارید؟ و اگر چنین است کجاها را برای صدور نفت ایران در نظر خواهید گرفت؟]
- ما تا رفتن شاه از صدور نفت به خارج جلوگیری می‌نماییم. بعد از رفتن شاه به هر کشوری که مایل باشیم نفت را می‌فروشیم و در مقابل، پول می‌گیریم نه اسلحه.
[نقش روحانیت و رهبران مذهبی را در دولت آینده چگونه می‌بینید؟ و روابط شما با قدرتهای عادی غیر نظامی چگونه خواهد بود؟]
- روحانیون در حکومت آینده نقش ارشاد و هدایت دولت را دارا خواهند بود.
[آیا کسانی از اطرافیان شما هستند که همدردی و علاقه به کمونیسم و سوسیالیسم مارکسیستی داشته باشند؟]
- خیر! ابداً! هرگز!.
[نظر شما درباره اتحاد جماهیر شوروی و اقلیتهای مسلمان در آسیای مرکزی چیست؟]
- اتحاد جماهیر شوروی هم یکی از کشورهایی است که منابع کشور ما را به تاراج می‌برد؛ او گاز ایران را می‌برد، او همیشه طرفدار شاه بوده است. ما به تمام اقلیتهای مذهبی احترام می‌گذاریم، در هر کجا که باشند.
[سیاست شما نسبت به روسیه چیست؟ احساسات شما درباره مارکسیسم روسی چیست؟]
- سیاست ما نسبت به روسیه مثل سیاست ما نسبت به امریکا و سایر کشورهاست. ما بر اساس احترام متقابل به تمام کشورها احترام می‌گذاریم.
[احساسات شما درباره برقراری دولت انقلابی در افغانستان چیست؟ همچنین ارتباطش با ایران؟]
- افغانستان کشوری است که در همسایگی ما واقع است و مسلمان است. ما با ملت افغانستان روابط دوستانه داریم. آنان برادران ما هستند.
[آیا شما اسلام و مارکسیسمِ منکر خدا را سازگار می‌بینید؟]
- خیر! به هیچ وجه!.
[آیا شما مشتاق پستی برای خودتان در دولت آینده هستید؟]
- خیر.