مصاحبهکننده: خبرنگار فرانسوی روزنامه لوموند
سوال: [شما اعلام کردهاید که دولت بختیار غیر قانونی است؛ چرا؟]
جواب: به دو دلیل: یکی اینکه این دولت از طرف رژیم شاه تعیین شده است. این رژیم قبل از تظاهرات تاسوعا و عاشورا، خود غیر قانونی بود و تظاهرات مزبور که در واقع نوعی رفراندم بودند، غیر قانونی بودن رژیم را تعیین کردند. دلیل دیگر این است که نه مجلس شورا و نه مجلس سنا هیچ پایگاه ملی ندارند و نمایندگان این دو مجلس را که دولت از آنها رای اعتماد میخواهد، ملت انتخاب نکرده است.
[در صورتی که بختیار شکست بخورد، شما وقوع یک کودتای نظامی که شاه را کنار بگذارد و روی واحدهای برگزیده ارتش نظیر کماندوهای نیروی هوایی و ژاندارمری تکیه داشته باشد، ممکن میدانید؟]
- وقوع چنین کودتایی ممکن است. در این حال این آخرین سنگی خواهد بود که رژیم به سوی ملت میافکند. و ملت مصمم است با استقرار یک حکومت اسلامی به مبارزه ادامه دهد و هر نوع رژیم دیگری با مخالفت ملت روبه خواهد شد.
[اگر شما پیروز شوید، از نظر بنیادهای اساسی چه در نظر دارید؟]
- ما کمیتهای را مامور خواهیم کرد که به منظور تشکیل یک مجلس به مشورتهای لازم اقدام کند. ملت یک بار اراده خود را به داشتن یک حکومت اسلامی اعلام کرده است، ولی اگر از نظر حقوقی رفراندمی هم لازم باشد، ما مخالف آن نخواهیم بود. این کمیته از افراد مومن تشکیل میشود و ممکن است علما هم به صورت عضو کامل و یا عضو ناظر در آن شرکت کنند.
- [شما به عنوان رهبر غیر قابل انکارِ مخالفان تجلی یافتهاید. شما گفتهاید که نمیخواهید زمام امور را به دست گیرید. بنا بر این یک حکومت اسلامی را به چه صورت در نظر گرفتهاید؟]
- ما نامزدی برای ریاست جمهوری معرفی خواهیم کرد که باید به وسیله ملت انتخاب شود. وقتی او انتخاب شد از او پشتیبانی و حمایت خواهیم کرد. قوانین حکومت اسلامی، قوانین اسلام خواهد بود. من شخصاً رئیس جمهوری نخواهم شد و هیچ پست دولتی هم نخواهم پذیرفت. من مانند گذشته به هدایت ملت اکتفا خواهم کرد.
[بسیاری از مردم در ایران و بخصوص در بین روشنفکران با وجود اعتقاد، به فرایض مذهبی عمل نمیکنند و یا اصولًا به مذهب عقیدهای ندارند. روش حکومت اسلامی در برابر آنها چه خواهد بود؟]
- ما سعی میکنیم به این افراد راه سلامت و نجات را نشان دهیم. اگر نخواهند این راه را بپیمایند، در زندگی یومیه خود آزاد خواهند بود مگر اینکه بخواهند توطئههای زیانبخشی علیه ملت و کشور تدارک بینند.
[شما اخیراً گفتید که اگر امریکا سیاست تسلطجویی خود را در برابر ایران تغییر دهد، شما حاضر خواهید بود در روابط خود با امریکا تجدید نظر کنید. منظور شما از این مطلب چیست؟]
- اگر امریکا به نحو صحیح رفتار کند و در امور داخلی ما مداخله نکند و مشاوران خود را که در امور کشور ما دخالت دارند فرا خواند، ما نیز آنها را احترام خواهیم گذاشت.
[آیا فکر میکنید که امریکاییها با توجه به اهمیت موضوع و عواقبی که جنبش ملت ایران در کشورهای عرب و مسلمان منطقه میتواند داشته باشد، به آسانی از ایران دست خواهند کشید؟]
- البته امریکا میخواهد که همه کشورها را زیر نفوذ خود داشته باشد. ولی ما چنین تصوری را نمیتوانیم بپذیریم و ملت از آن خسته شده است. ملتهای دیگر نیز با پیروی از ملت ما خود را از دستاندازی استثمار رهایی خواهند داد.
[نفت، مسئله دشوار و پر دردسری است. در این زمینه چه سیاستی مورد نظر شماست؟]
- ما نفت را به هر کس که از ما بخرد میفروشیم مشروط بر اینکه به قیمت عادلانه و بر مبنای تراضی طرفین باشد. ارزهایی را که از این راه به دست خواهیم آورد به مصرف آبادی و عمران مملکت خواهد رسید.
- [آیا به اسرائیل و آفریقای جنوبی نفت خواهید فروخت؟]
- خیر، برای اینکه این کشورها همان طور که قبلًا هم گفتهام راهی بر خلاف حق و عدالت در پیش گرفتهاند.
[از چند روز پیش مسکو نسبت به ایران تغییر لحن داده و از جنبش ملی حمایت میکند. نسبت به این تحول چه فکر میکنید؟]
- تبلیغات روزنامههای شوروی مداخله در امور داخلی محسوب نمیشود. و در واقع تمام روزنامههای جهان باید از ما علیه رژیم شاه حمایت کنند. اتحاد شوروی در ردیف کشورهایی است که وضع ملت ایران را درک کرده و رفتار خود را بر همین اساس بنا نهاده است. ما با شوروی مانند همه کشورهای دیگر، ما دام که نخواهند در امور داخلی ما مداخله کنند، روابط دوستی خواهیم داشت. باید به روابط حُسن تفاهم و دوستی بر پایه احترام متقابل استوار بود.
پاریس، نوفل لوشاتو
غیر قانونی بودن دولت بختیار، سیاست خارجی جمهوری اسلامی
جلد ۵ صحیفه امام خمینی (ره)، از صفحه ۴۱۳ تا صفحه ۴۱۵
توضیح تاریخی
- تظاهراتهای عاشورا و تاسوعا آنچنان پرابهّت بود که کابینه ازهاری کنار رفت. آخرین تیر ترکش روی کار آوردن بختیار بود. وی سابقه مبارزه با رژیم را داشت و عضو جبهه ملی بود. 17 دیماه شاه، بختیار را برای نخستوزیری معرفی کرد. ر.ک. دایرهالمعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 228.
- بررسی سران آمریکا، انگلیس، آلمان و فرانسه در کنفرانسی که به گوادلوپ معروف شد نشان میداد که شاه و سلطنتش سقوط خواهد کرد. سولیوان، آخرین سفیر آمریکا در ایران هم به این نتیجه رسیده بود که شاه چارهای جز ترک ایران ندارد و میگفت شاید از این راه بتوان ظاهر قانون اساسی را حفظ کرد و نیروهای ارتشی را دست نخورده باقی گذاشت. ر.ک. دایرهالمعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 230.
- در پی سقوط دولت نظامی " غلامرضا ازهاری" محمدرضا شاه پهلوی از بین چند نفر، شاپور بختیار را در 7دی ماه 1357 مامور تشکیل کابینه کرد؛ و در 16دی 1357 کابینه شاپور بختیار تشکیل شد. ر.ک. سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی www.irdc.ir
- امام روز 17 دی ماه طی سخنرانی در محوطه اقامتگاه نوفل لوشاتو خطاب به ایرانیانی که اجتماع کرده بودند، مواضع خود را درباره دولت بختیار با صراحت اعلام نمودند. آیت الله سید محمود طالقانی نیز در مصاحبه ای نخست وزیری بختیار را بی نتیجه و موجب عصیان بیشتر مردم دانست. جبهه ملی ایران طی اطلاعیه ای به تاریخ شنبه نهم دی بختیار را به علت قبول نخست وزیری تقبیح و از عضویت در جبهه ملی اخراج کرد؛ نهضت آزادی نیز طی بیانیه ای به تاریخ 24 دی 1357 مخالفت خود را با دولت بختیار اعلام داشت. ر.ک. بیست و پنج سال در ایران چه گذشت؟ (از بازرگان تا خاتمی)، داود علی بابائی، انتشارات امید فردا، جلد اول، صفحه 108
- آغاز روابط ایران و آفریقایجنوبی به تبعید رضاشاه به این کشور بر میگردد و دو کشور تا پیش از سال 1349 روابط رسمی با یکدیگر نداشتند. ایران مهمترین تامینکننده نفت آفریقایجنوبی بود و با وجود تحریمهای اجباری سازمان ملل متحد، ایران تا زمان سقوط شاه به صادرات نفت به این کشور ادامه داد. ایران تنها کشور خاورمیانه بود که این قطعنامه را رعایت نمیکرد. تا زمان سقوط حکومت پهلوی، ایران بیش از نود درصد از نفت موردنیاز آفریقایجنوبی را تامین و در عوض از آفریقایجنوبی سنگآهن، استیل، سیمان، ذرت، شکر و دیگر محصولات کشاورزی وارد میکرد. ر.ک. روزشمار تاریخ معاصر ایران، محسن غنی یاری، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، صفحه 358.
امام خمینی (ره)؛ 19 دی 1357