یادداشت
یار امام در نجف، سنگردار انقلاب در کویت
مروری بر زندگی سیدعباس مهری، نماینده امام خمینی در کویت

یار امام در نجف، سنگردار انقلاب در کویت

 

«امید است وجود شریف از بلیات محفوظ و به انجام وظایف الهی مشغول باشید، ضمناً با توجه به وضع زمان و احتیاج مسلمانان به آشنایی با مسائل روز و اطلاع از وضع همدیگر و اجتماعات باشکوه‌تر، لازم است جنابعالی در کویت اقامه نماز جمعه نموده و بدین وسیله جنابعالی به اقامه این فریضه الهی منصوب می‏‌شوید. امید است مومنین محترم نیز از این فرصت استفاده کرده و با اجتماع بیشتر و هر چه باشکوه‌تر از همکاری در برگزاری و شرکت درمراسم نماز جمعه دریغ ننمایند.»«1» این پیامی بود که امام خمینی در 2 مهرماه سال 1358 صادر کردند و به موجب آن، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس مهری به امامت جمعه شیعیان کویت منصوب شد.

سیدعباس مُهری متولد 1333 قمری در روستای مُهر از توابع لارستان فارس بود. او پس از فراگرفتن مراحل اولیه علوم دینی در زادگاهش، در 1349 قمری راهی نجف شد و در آن دیار فراگیری علوم دینی را ادامه داد. پس از آن او با درخواست شیعیان کویت برای سفر به آن دیار مواجه شد. سیدعباس در آغاز به بهانه درس خواندن راضی نشد به کویت برود، ولی به درخواست بیش از حد مردم و اصرار برخی از علما به‌ناچار به کویت مهاجرت نمود. او در این باره می‌گوید: «وقتی به کویت آمدم مردم حتی نمی‌توانستند درست وضو یا تیمم کنند و از مسائل معمول شرعی خود بی‌خبر بودند.»
اما روحیه انقلابی او بود که پیوند ناگسستنی میان او و امام خمینی را رقم زد. به جرات می‌توان گفت حجت‌الاسلام مهری اولین موید امام خمینی در میان روحانیون خارج کشور بود. ساواک در گزارشی به تاریخ 21 خرداد 1342، یعنی چند روز پس از فاجعه مدرسه فیضیه، به ساواک خوزستان گزارش داد: «به قرار اطلاع واصله، وعاظ مشروحه زیر تصمیم دارند به هواخواهی آیت‌الله خمینی جهت ایراد وعظ به کویت عزیمت نمایند: 1- سیدجواد الیاسی از آبادان؛ 2- سیدعباس مهری از خرمشهر.» اولین اقدام او، تلگرام آتشینی خطاب به شخص محمدرضاشاه بود. پس از این تلگرام، از ورود او به ایران جلوگیری شد تا این که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید.
سیدعباس مهری در این مدت علاوه بر رسیدگی به امور شیعیان، اقدامات فرهنگی بسیاری چون ساخت مسجد و مدرسه، تلاش برای باسواد شدن مردم، تاسیس بنیاد معارف اسلامی، تاسیس و بازسازی مراکز فرهنگی در ایران، کویت، قطر، بحرین و امارات متحده عربی پرداخت. از جمله این موارد، تاسیس مدرسه دخترانه جعفری در کویت است که امام خمینی درباره آن فرمودند: «تلاش‌های پسندیده و کوشش‌های دینی شما در کویت در راستای حراست فرزندان و نسل مسلمان از ویرانی اخلاقی، و توجیه و تربیت صحیح و اسلامی آنها -بر حسب آنچه از افرادی آگاه و مورد اعتماد شنیده شده- موجب سپاس و تقدیر است. پاداش نیک شما را خداوند عنایت فرماید و از مردم محترم کویت انتظار می‏‌رود که در این فریضه مهم دینی از جهت مادی و معنوی همکاری و مساعدت نمایند و تمام سعی و تلاش خود را در گسترش فرهنگ ارزشمند اسلامی میان جوانان به کار گیرند.»«2» همراهی او با امام خمینی تا جایی عمیق بود که همه جا به عنوان نماینده امام در کویت محسوب می‌گردید.


این همراهی در روزهای منتهی به انقلاب اسلامی، با ضربان تندتری نواخته می‌شد. مامور ساواک در دی‌ماه 1356 از کویت گزارش می‌دهد: «سیدعباس مهری ایرانی‌الاصل تبعه کویت و شیخ محمدمهدی آصفی اعلام کردند و از سایر امامان جماعت مساجد شیعیان در کویت نیز خواسته‌اند که به منظور همدردی با آیات قم و اعتراض به اقدامات دولت ایران از هشتم صفر به مدت سه روز از برگزاری نماز در مساجد مربوطه خودداری نمایند. لیکن آیت‌الله [سیدمحمد] شیرازی مرجع تقلید شیعیان کویت تحت عنوان اینکه در امور سیاسی دخالتی ندارد از قبول آن امتناع نموده است. عباس مهری که از مخالفین رژیم [است] و سوابقی دارد، اخیراً در یکی از مجالس روضه‌خوانی در منزلش که مخصوص بانوان بوده نسبت به ایران بدگویی‌هایی نموده است. ضمناً در بین ایرانیان مقیم شایع شده که عدۀ زیادی در تظاهرات قم کشته و مجروح شده‌اند.»
در سال 1357 هنگامی که دولت عراق حکم اخراج امام از این کشور را صادر کرد، سیدعباس مهری دعوتنامه‌ای به نام دیگری برای امام ارسال کرد تا بدون این که دولت‌های عراق و کویت متوجه شوند امام وارد کویت شوند. این موضوع را ساواک بعدها متوجه شد و گزارش داد: «شخصی به نام حاج عباس مهری که ضمن اینکه روحانی است، دارای مغازه فروش لوازم زندگی در کویت است، دعوتنامه‌ای به نام حاج سیدروح‌الله خزروقی و همراهان تهیه کرده و به تایید وزارت [امور خارجه] کویت رسانیده و به عراق فرستاده است. به این ترتیب چون نام «خمینی» در دعوتنامه نبوده مقامات این کشور متوجه موضوع نشده‌اند. پس از آن که سفیر کویت در دربار شاهنشاهی به وسیله سفیر شاهنشاه آریامهر در جریان قرار گرفته و موضوع را اطلاع داده، امیر کویت دستور رسیدگی داده و ضمن آن به مرزهای ورودی دستور جلوگیری صادر نموده است. در رسیدگی به موضوع مشخص شده که حاج عباس مهری (کارگزار خمینی در کویت)، اقدام به فریب مقامات این کشور نموده است.»
البته دولت کویت در مرز، از ورود امام به این کشور جلوگیری کرد و ایشان پس از بازگشت به بغداد راهی پاریس شدند. در گزارش 24 مهرماه 1357 به سفارت شاهنشاهی ایران در بغداد آمده: «آیت‌الله [خمینی] در اواخر رمضان حس کرده بودند که دولت عراق مصمم است فعالیت‌های ایشان را محدود سازد تصمیم گرفتند خاک عراق را ترک کنند و وکیل ایشان در کویت، آقای سیدعباس مهری که اهل علم است، دعوتنامه‌ای برای ایشان تنظیم کرد و توسط پسر خود سیدمهدی مهری، تاجر مقیم کویت، برای آقای خمینی ارسال داشت... پس از وصول دعوتنامه و تمدید گذرنامه، آیت‌الله گذرنامه خود و پسرشان را به بغداد فرستادند تا اجازه خروج دریافت کنند ولی مقامات بغداد از صدور مهر خروجی ممانعت کردند و گفتند که عراق مانند وطنشان خواهد بود و دلیلی ندارد که خاک عراق را ترک کنند، ولی آیت‌الله که مصمم به خروج از عراق بودند گذرنامه‌شان را نزد اداره سفر و جنسیه نجف فرستادند و آنها هم به سادگی مهر خروجی به گذرنامه ایشان و یکی دو نفر از همراهانشان صادر کردند و از طرف آیت‌الله به آنها اطلاع داده شد که صبح چهارشنبه عراق را به سوی کویت ترک خواهند کرد. صبح چهارشنبه 12 مهر، آیت‌الله پس از ادای نماز صبح با اتومبیل آقای مهدی مهری به اتفاق پسر و دو نفر از طلاب عازم کویت شدند. ضمناً یک اتومبیل پلیس نجف در جلوی اتومبیل ایشان حرکت کرده و چند ماشین دیگر از طلاب نزدیک آیت‌الله را تا مرز گمرک عراق به کویت بدرقه کردند... در گمرک مرز کویت مقامات کویتی که منتظر بودند، اظهار داشتند که متاسفانه به دستور دولت مرکزی نمی‌توانند به ایشان اجازه ورود بدهند. آیت‌الله در این موقع که سخت عصبانی بودند و نمی‌خواستند به عراق مراجعت کنند گفتند: در کویت توقفی نخواهند کرد و اجازه دهند به طور ترانزیت وارد و از کویت خارج شوند و یا اینکه مستقیماً به فرودگاه کویت رفته و از آنجا با اولین هواپیمایی که ممکن باشد به خارج پرواز کنند و مامورین مربوطه از اطاق خارج شدند و بعد از مدتی مراجعه کردند و گفتند که مقامات کویتی با تقاضای ایشان موافقت نکرده‌اند و متاسفند که نمی‌توانند اجازه ورود بدهند و تا انجام این تشریفات که ساعت پنج بعدازظهر بود آیت‌الله و همراهان به حالت اعتراض هیچ چیزی نخورده بودند و به هیچ وجه مایل به بازگشت به عراق نبودند ولی وقتی با سرسختی کویتی‌ها مواجه شدند بالاجبار به گمرک عراق مراجعت کردند و مقامات عراقی هم مهر خروجی که به گذرنامه ایشان و همراهان زده بودند باطل کردند و گفتند: آیت‌الله مخیرند در بصره یا بغداد یا نجف یا هر کجای دیگر که مایل باشند اقامت کنند. آیت‌الله گفتند که در عراق نخواهند ماند و به زودی تصمیم خواهند گرفت که به کجا مسافرت خواهند کرد و بعد ایشان را به بصره به هتل الخلیج حرکت دادند.»
آخرین روزهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی هم سیدعباس مهری فعالیت‌های انقلابی خود در کویت را تشدید کرد. تبلور این اقدامات در اعلامیه‌ای به امضای «یاران امام خمینی» که در اعتراض به راه ندادن امام به کویت بود، تجلی یافت؛ اعلامیه‌ای که محوریت آن بر دوش مهری بود. در این اعلامیه آمده که شیخ جابرالاحمد، امیر کویت، عامل دربار شاهنشاهی است و با دیکتاتوری بر هیات حاکمه فاسد و منحرف کویت که مرکب از برادران و نزدیکان او هستند حکومت می‌کند و کویت را به صورت کشور تحت‌الحمایه ایران درآورده است؛ زیرا اولیای امور کویت با یک تلفن سفیر ایران دست و پایشان می‌لرزد و برای تامین خواست او به هر کار غیرقانونی مبادرت می‌کنند. اعلامیه حجت‌الاسلام مهری می‌افزاید تصمیم دولت کویت برای جلوگیری از ورود رهبر عالیقدر انقلاب ایران اقدامی دور از موازین دیپلماتیک، مغایر با ادب و نزاکت، مخالف مبانی استقلال و حاکمیت کویت و دور از خوی و خصلت عربی بود.
پس از اعلام پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، گروه‌های بسیاری از مردم کویت برای عرض تبریک و تهنیت و اعلام همبستگی و پشتیبانی با امام، به خانه حجت‌الاسلام سیدعباس مهری، نماینده امام خمینی در کویت، مراجعه کردند. در پی مراجعه گروه‌های مردم، حجت‌الاسلام مهری برای روز 23 بهمن‌ماه 1357 اعلام راهپیمایی کرد؛ اما صبح همان روز پلیس کویت منزل او را به محاصره درآورد و از ورود مردم جلوگیری نمود. پسر بزرگ او، سیداحمد مهری، هم بازداشت شد. بازداشت سیداحمد مهری تا ساعت 12:30 ظهر ادامه داشت و پلیس در این ساعت به محاصره منزل پایان داد.
ظهرهنگام روز 6 اسفند 1357 بود که سیدعباس مهری در راس هیئتی 270نفره از کویت وارد تهران شد. این هیئت کویتی همان روز به دیدار امام خمینی شتافت که امام خطاب به آنان مطالب مبسوطی بیان نمودند. عمده محورهای سخنان امام خمینی در این دیدار، عبارت بود از: بیان وضعیت در دوران تبعید در عراق، به ویژه ماه و روزهای پایانی؛ علت سفر به فرانسه و اقامت در این کشور؛ اقدامات شاه برای تبلیغات ضد روحانیت و مردم و عکس‌العمل ایشان در خنثی کردن این تبلیغات؛ الهی بودن انقلاب اسلامی؛ تحول در ارواح طیبه و نفوس قدسیه؛ غلبه سلاح ایمان بر همه قدرت‌ها، تشریح نقشه مخالفین انقلاب اسلامی به منظور ممانعت از حرکت امام به سوی ایران؛ لزوم نگارش جنایات و خیانت‌های دودمان پهلوی و لزوم تشکیل دولت بزرگ اسلامی در دنیا.


شش ماه بعد و در مهرماه 1358، امام خمینی طی حکمی، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس مهری را به امامت جمعه شیعیان کویت منصوب کردند. حکم امام اما با اخراج مهری از کویت و بازگشت او به ایران به نتیجه نرسید و منتفی شد. فعالیت‌های سیدعباس مهری در کویت هزینه زیادی داشت و شیخ کویت فرمان تبعید او را صادر کرده بود. به همین علت بود که حجت‌الاسلام والمسلمین مهری به ایران بازگشت. سرانجام آیت‌الله سیدعباس مهری پس از 75 سال مبارزه و تبلیغ، در روز 26 بهمن‌ماه سال 1366 در تهران از دنیا رفت و در جوار حرم حضرت فاطمه معصومه (س) در خاک نهان شد.



یار امام در نجف، سنگردار انقلاب در کویت؛ 31 شهریور 1396

دیدگاه ها

نظر دهید

اولین دیدگاه را به نام خود ثبت کنید: