«باسمهتعالی. إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُون؛ به اطلاع مسلمانان غیور سراسر جهان میرسانم مولف کتاب «آیات شیطانی» که علیه اسلام و پیامبر و قرآن، تنظیم و چاپ و منتشر شده است، همچنین ناشرین مطلع از محتوای آن، محکوم به اعدام میباشند ...» امام خمینی رحمهاللهعلیه، در 25 بهمنماه 1367، فتوای اعدام سلمان رشدی را به فاصله حدود چهار ماه از چاپ کتاب «آیات شیطانی» صادر کردند و تسلای خاطر مسلمانان داغدیده را فراهم نمودند. امام در ادامه فتوای اعدام رشدی متذکر شدند: «از مسلمانان غیور میخواهم تا در هر نقطه که آنان را یافتند سریعاً آنها را اعدام نمایند تا دیگر کسی جرئت نکند به مقدسات مسلمین توهین نماید و هر کس در این راه کشته شود، شهید است انشاءالله؛ ضمناً اگر کسی دسترسی به مولف کتاب دارد، ولی خود قدرت اعدام او را ندارد، او را به مردم معرفی نماید تا به جزای اعمالش برسد.» «1»
کتاب «آیات شیطانی» نوشته سلمان رشدی، نویسنده هندیتبار مقیم انگلیس و عضو انجمن سلطنتی قلم، چند ماه قبل در چهارم مهرماه ۱۳۶۷، از سوی انتشارات پنگوئن انگلیس به چاپ رسید؛ کتابی ۵۴۷ صفحهای که در قالب رمانی خیالی، استعارهگونه و کنایهآمیز به وهن پیامبر اسلام صلیاللهعلیهوآله، جبرائیل، یاران پیامبر، همسرانش و همچنین مفاهیمی همچون وحی میپردازد. رشدی با پسزمینه شیطان بودنِ جبرائیل منجر به طرح «افسانه غرانیق» میشود؛ افسانهای که در آن گفته میشود شیطان در نقشِ جبرائیل بر پیامبر نازل میشود و آیاتی شیطانی را واگو میکند و پیامبر نیز این چند آیه را که درباره لات و منات و عزی بود برای مردم میخواند. نزدیک به آن شعارِ جاهلی که این سه دختران خدا، صاحب شفاعت هستند. (اللات و العزی و منات ثالثه الاخری، فانهن الغرانیق العلی و ان شفاعتهن لترتجی) پس از آن، جبرائیل دوباره نازل میشود و آیات را تصحیح میکند: «اَفَرَءَیْتُمُ اللاَّتَ وَالْعُزَّی وَ مَنَاهَ الثَّالِثَهَ الْاُخْرَی اَلَکُمُ الذَّکَرُ وَ لَهُ الْاُنثَی تِلْکَ إِذاً قِسْمَهٌ ضِیزَی»«2» طُرفه اینجاست که سازندگان و جاعلانِ این افسانه به آیاتِ ابتدایی همین سوره نظر نیانداختهاند که: «وَ مَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَی، إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَی»؛ «3» البته جبرائیلِ کتاب سلمان رشدی، خود شیطان است و در واگویههای درونی اعتراف میکند که اصلاً نمیداند که خدا کیست! «4»
به هر حال، انتشار این کتاب خشم مسلمانان در سراسر جهان را برانگیخت. دو تن از نمایندگان مسلمان پارلمان هند، به پارلمان و دادگاههای این کشور علیه کتاب شکایت میبرند که این اقدام منجر به ممنوعیت چاپ «آیات شیطانی» در سراسر هندوستان شد؛ اما در روز هفدهم آبان بود که در اقدامی مشکوک و حساسیتبرانگیز، جایزه وایتبرد انگلیس به این کتاب اعطا گردید. سه روز بعد، مارگارت تاچر، نخستوزیر وقت انگلیس، درخواست اتحادیه سازمانهای مسلمان برای پیگرد سلمان رشدی و انتشارات پنگوئن را رد کرد. علاوه بر این، دولت انگلیس اعلام کرد قوانین ضد توهین به مقدسات، تنها درباره مسیحیت اجرا میشود.
روز ۲۴ دیماه ۱۳۶۷، مسلمانان شهر برادفورد انگلستان طی تظاهراتی، اقدام به سوزاندن نسخههای کتاب «آیات شیطانی» کردند. فردای همین روز، در تظاهرات مسلمانان هند علیه نویسنده و ناشران کتاب، یک نفر از سوی نیروهای مسلح هند کشته شد. از سوی دیگر، سلمان رشدی در مصاحبهای که از رادیو رسمی هند پخش میشود، به رای دادگاه اعتراض میکند؛ اما موج دیگر اعتراضات از نوزدهم بهمنماه ۱۳۶۷، با صدور بیانیهای از جانب ۳۵ تن از علمای اسلامآباد و راولپندی پاکستان رقم خورد. در این بیانیه از اهالی اسلامآباد و راولپندی خواستهشده تا در راهپیمایی اعتراضآمیز روز یکشنبه ۲۳ بهمنماه در برابر مرکز فرهنگی آمریکا شرکت کنند. در این تجمع، پنج نفر از معترضین توسط پلیس کشته و حدود شصت نفر نیز زخمی میشوند. تظاهرات دیگری هم در سایر کشورها، دامنهدارشدن خشم مسلمانان از نویسنده کتاب را پدید آورد.
امام خمینی رحمهاللهعلیه در روز 25 بهمنماه، فتوای تاریخی اعدام سلمان رشدی را اعلام کردند که بازنشر قابلتوجهی در جوامع جهانی پیدا کرد. چهار روز پس از این فتوا، دفتر امام خمینی رحمهاللهعلیه اطلاعیهای در تکذیب شایعات مربوط به فتوای امام ابلاغ کرد؛ چراکه رسانههای جمعی خارجی به دروغ به مسئولان نظام جمهوری اسلامی نسبت میدهند که اگر نویسنده کتاب «آیات شیطانی» توبه کند، حکم اعدام درباره او لغو میگردد. دفتر امام نقلقول قاطع ایشان در این خصوص را منعکس کرد: «این موضوع صددرصد تکذیب میگردد. سلمان رشدی اگر توبه کند و زاهد زمان هم گردد، بر هر مسلمان واجب است با جان و مال تمامی همّ خود را بهکار گیرد تا او را به دَرک واصل گرداند.»«5» این اطلاعیه میتوانست نیرنگ احتمالی سلمان رشدی برای توبه نمایشی و فرمالیته را خنثی کند.
چند روز بعد، «منشور روحانیت» از سوی امام خمینی رحمهاللهعلیه منتشر میشود. در بخشی از این منشور باز هم ماجرای توهین به مقدسات اسلام از سوی رشدی مطرح میشود که البته نگاه به آیندگان هم دارد. امام در این پیام میفرمایند: «ترس من این است که تحلیلگران امروز، ده سال دیگر بر کرسی قضاوت بنشینند و بگویند که باید دید فتوای اسلامی و حکم اعدام سلمان رشدی مطابق اصول و قوانین دیپلماسی بوده است یا خیر! و نتیجهگیری کنند که چون بیان حکم خدا آثار و تبعاتی داشته است و بازار مشترک و کشورهای غربی علیه ما موضع گرفتهاند، پس باید خامی نکنیم و از کنار اهانتکنندگان به مقام مقدس پیامبر و اسلام و مکتب بگذریم!» «6» «آیات شیطانی» در روزهای بعد، حتی در پیام امام به راجیو گاندی، نخستوزیر هند«7» و اریک هونکر، رئیسجمهور آلمان شرقی «8» هم بازتاب یافت. فتوای اعدام سلمان رشدی پس از رحلت امام خمینی رحمهاللهعلیه و رهبری آیتالله خامنهای هم تغییر نکرد و پابرجا ماند. تاکنون، مسلمانان باغیرت جهان چند بار تلاش کردند فتوای امام خمینی رحمهاللهعلیه را اجرا کنند، ولی موفقیتآمیز نبوده است. شهید مصطفی مازح، جوان مسلمان باغیرت لبنانی، شهیرترین شهید این مسیر است. امام خمینی رحمهاللهعلیه در فتوای خود تصریح کرده بودند «... و هر کس در این راه کشته شود، شهید است انشاءالله».