بسمه تعالی
20 رجب 87
به عرض عالی میرساند، دو طغرا «1» مرقوم محترم که از سلامت و تاثرات قلبیه جنابعالی حکایت میکردند واصل؛ قضایای ایران یکی دو تا نیست که بشود بیان کرد. پس از نشر مکتوبی که به هویدا «2» نوشته شده بود عده کثیری گرفتار حبس و تبعید شدهاند؛ چه از اهل علم مثل آقای منتظری، و چه غیر اهل علم. علی المحکی «3» انتشار زیادی در بلاد بزرگ از قبیل: تهران، مشهد و کرمان، شیراز، قم پیدا کرده است و بعضی رادیوها هم با اطلاع قبلی خواندهاند که موجب ناراحتی دستگاه شده است. حتی در روزنامه اطلاعات هم دو جمله حساس را نوشته بود؛ و البته انتقاد از نوشتهها کرده بود. فشارها به همه طبقات ادامه دارد. تکلیف به آقایان برای ملاقات «4» و تبریک شده است. چنانچه گفته میشود در بعضی روزنامهها، نسبت به آقای حکیم دادهاند که تبریک گفتهاند به وسیله وزیر اقتصاد؛ ان شاء الله صحیح نباشد. به آقای میلانی گفته میشود که فشار برای ملاقات آوردهاند و ایشان راضی نشدهاند و تقاضای تذکره نمودهاند. علی المحکی آقای گلپایگانی از آقای حکیم تکلیف خواسته بودند که تبریک بگوییم یا خیر. جشنها و فضاحتها در اوج خود رسیده است. به بعض علمای بلاد، علی المحکی تکلیف شده است که در مساجد جشن بگیرند و اذان بگویند؛ و از این مطالب خیلی زیاد است.
راجع به قضیه دعوت جنابعالی، این مطلب در سال قبل صحبت شد و آقای حاج آقا حسن شیرازی اخوی آقای حاج آقا محمد «5» کراراً آمدند و گفتند من مذاکراتی کردهام و ممکن است اگر امثال شماها کاغذی به ملکِ سعودی بنویسد تاثیر کند. و بعد هم گفته شد آقای خویی مینویسند یا نوشتهاند، و آقای شاهرودی وعده کردهاند با ملک در سفر حج مذاکره کنند. بالاخره این جانب با اطمینان به اینکه در این امور هیچ تاثیری در حجاز نیست، مع ذلک چیزی نوشتم و آقای شیرازی بردند. پس از مدتی هم به وسیله سفارت حجاز یک جواب بیسر و تهای آمد. امسال آقای حاج آقا حسن «6» آمدند و گفتند که بناست وَفْدی «7» برود، و قول دادهاند که قضات آنجا حاضر برای مذاکره شوند. عدهای را که در این امر صلاحیت نداشتند ذکر کردند. این جانب دخالتی نکردم، زیرا اطمینان دارم بر فرض آنکه مجلسی تهیه شود و طرفین دعوا حاضر شوند، هیچ نتیجه مثبتی گرفته نمیشود. علاوه خوف آن است که آقایان نتوانند در آن محیط و با آن اشخاص که اینها را کفار و مُبْدِع «8» میدانند به طور شایسته گفتگو کنند، و مجلس ختم شود به فَشَل شدن و تا آخر محکوم گردیدن. اجمالًا به ایشان مطلب را گفتم، و باز گفتم اشخاص مذکور (جنابعالی در آنها نبودید) صلاحیت این امر را ندارند. و تذکر دادم که اگر هم لازم میدانید این امر را طوری نکنید که تمام قوای شیعه را مقابل قرار دهید بلکه چند نفر به عنوان یک قُطْر، «9» نه آنکه نماینده تمام ممالک شیعه و علمای مذهب اینها باشند، و بعد با چند کلمه فشل «10» شوند.
این جانب اصل این مطلب را صحیح نمیدانم؛ و مباحثه را مضر میدانم. آنها از آقایان حدیث صحیح به طرق خودشان راجع به قبّه و بارگاه میخواهند، و اگر شما تنازل کنید و بگویید مظَلَّه «11» برای احیا باشد، تصدیق حرف آنها را کردید و تا آخر محکوم شدید، و سایر اعتاب مطهره را هم محکوم کردید؛ و این امر ممکن است منعکس شود در ممالک اسلامی؛ هذا کُلّه؛ مَعَ اینکه اساس مذهب در این بلاد در خطر کفر است و عاملین آن از طرف مقامات مُعْظَمه تجلیل و تطهیر میشوند و امور فجیعه یا به سکوت و یا به تایید میگذرد، و خواهید ملاحظه فرمود که اگر- خدای نخواسته- خداوند مهلت دهد، پس از چندی چه خواهد شد و چه خواهند کرد. «و الی الله المُشْتَکی و عَلیه المُعَوَّل». و السلام علیکم.
روح الله الموسوی الخمینی
منزل این جانب را در قم عده کثیری کماندو محاصره کرده و نگذاشتند روضه بخوانند، ولی حَصر بعد از ظهر برداشته شد و علی المحکی جمعیت کثیری عصر رفتهاند آنجا. اخوی این جانب را هم از قم به تهران بردهاند و آنجا آزاد کردند. مدرسه فیضیه را مدتی است قبضه کرده و پس از اصلاحاتی که مهمش عکسهایی و شعارهایی بوده [که] با التزاماتی رد کردهاند در صورت، و تحت مراقبت کامل است معناً؛ ولی در عین حال یک شب شعارهایی در جمیع دیوارها نوشته شده است و مجرمین درست به دست نیامدهاند، و بعضیها را گرفتهاند. وضع قم فجیع است و این نحو مدرسه داری افجع. «12» اینها مسموعات است. و السلام.
نجف
تشریح اوضاع اسفبار ایران
شریعت اصفهانی (شیخ الشریعه)، محمد
جلد ۲ صحیفه امام خمینی (ره)، از صفحه ۱۵۵ تا صفحه ۱۵۷
توضیح تاریخی
- اشاره امام به اجبار علما و مساجد و... به ملاقات با شاه و تبریک به او، در مراسم تاجگذاری محمدرضا پهلوی، فرح و رضا پهلوی در 4آبان 1346 است. ر.ک. سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، www.irdc.ir
- پیامهای امام به خصوص پیام به حوزه برای مقابله با رژیم شاه و نامه سرگشاده به هویدا، برای حکومت دردناک بود. از همین رو 7 شهریور، نیروهای ساواک وارد مدرسه فیضیه و دارالشفاه شدند و در حالی که اکثریت طلبهها به تعطیلات رفته بودند، جلوی مدرسه اعلامیه تعمیر مدرسه را نصب کردند. بعد از تخلیه مدرسه از طلاب، تمام حجرهها را وارسی کردند و عکس و نوشته و هر چیزی که به آیتالله خمینی مربوط میشد را جمع کردند و به پاکسازی عکس و شعارها پرداختند. همین کارها در مدرسه حقانی و چند مدرسه دیگر تکرار شد. چون میخواستند طلبهها برنگردند، شایع شد که آنهایی که در حجرهشان عکس امام پیدا شده، به محض رسیدن به قم، دستگیر میشوند. اشغال مدارس، اعتراض علما را در پی داشت. ر.ک. دایره -المعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 133.
- روزهای سخت حوزه قم موجب شده بود تا برخی از علمای نجف از حکام سعودی خواستند با حکومت ایران گفتوگو کند. ر.ک. دایره المعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 136.
- روزهای تابستان که به انتها نزدیک میشد، حکومت ایران در حال و هوای جشنهای پادشاهی غرق میشد. روزنامه کیهان از تاج پرهزینه جواهرساز معروف فرانسوی اینگونه گزارش میدهد: "گوهرهایی که روی تاج ملکه نشاندهاند به این شرحند 338 قطعه الماس به وزن 1144 قیراط 50 قطعه زمرد به وزن 199 قیراط، 368 حبه مروارید و ... ." روزنامه ای ترکیهای، مراسم تاجگذاری را به افسانه هزار و یک شب تشبیه کرد و از فرش شدن فاصله بیست کیلومتری کاخ سلطنتی تا کاخ گلستان با قالیهای ایرانی خبر داد. ر.ک. دایره المعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 134.
- در گزارش ساواک از خانه امام در قم آمدهاست: "در ایام سوگواری، اغلب در منزل [آیتالله] خمینی مجلس روضهخوانی به وسیله برادرش پسندیده و یا شیخ علیاکبر اسلامی برگزار و عده زیادی از مردم در آن شرکت مینمایند و با توجه به اینکه وعاظ ضمن سخنرانی و خاتمه منبر خود به بانی مجلس یعنی [آیتالله] خمینی دعا نموده و از وی تجلیل فراوان به عمل میآورند و این امر باعث کسب وجهه و محبوبیت بیشتر [آیتالله] خمینی میگردد... ." لذا آیتالله پسندیده در 16 مهر از قم تبعید شد. ر.ک. دایره المعارف مصوّر تاریخ زندگی امام خمینی، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 134.
«۱»- فقره، عدد. «۲»- متن نامه سرگشاده امام خمینی به هویدا در تاریخ ۲۶ فروردین ۱۳۴۶. «۳»- بنا به روایت، بنا به آنچه گفته میشود. «۴»- ملاقات با شاه. «۵»- آقای سید محمد شیرازی. «۶»- آقای حسن شیرازی. «۷»- هیات سیاسی. «۸»- بدعت گذار. «۹»- ناحیه. «۱۰»- سست، ناتوان.«۱۱»- سایبان، خیمه، چادر بزرگ. «۱۲»- فجیع تر.
امام خمینی (ره)؛ 03 آبان 1346