بسم الله الرحمن الرحیم
خدمت ذی شرافت جناب مستطاب ثقه الاسلام و المسلمین آقای فلسفی، خطیب شهیر اسلامی- دامت افاضاته
به عرض عالی میرساند، ان شاء الله مزاج محترم خالی از نقاهت است. ضمناً اعلامیه آقای خوانساری را ملاحظه کردم و خالی از تعجب نبود. «1» اصل اقدام ایشان بسیار به موقع و لازم است لکن کیفیت آن خیلی نارسا و سست است. برای این مطلب دینی که اساس روحانیت و دیانت و ملیت در خطر است، مجلس روضه درست کردن و در ضمن آن، اساس دیانت را قرار دادن، بسیار موهن است نسبت به مقصد. و از آن بدتر آنکه مسجد سید عزیز الله را که چهار هزار جمعیت مقدس بازاری در آن مجتمع میشود. و البته میدانید دولت از دیانت نمیترسد، تا از بازاری متدین و دعای اینها یا نفرین آنها وحشت کند؛ دولت از مردم فعال و جوان و احزاب و دانشگاه ملاحظه میکند. باید یک اجتماع دینی که آقای فلسفی سخنگوی دیانت اسلام صحبت میکند و آقای خوانساری از مراجع وقت میخواهد صحبت کند در مسجد سید عزیز الله که حکم یک صندوقخانه را دارد، نباشد
من نمیدانم این چه فداکاری است؟ باید این امر به توسط یک کرور اعلامیه به تهران و حومه تهران حتی قزوین، قم و بلاد نزدیک و دور منتشر شود و گفته شود و نوشته شود که چون برای این اجتماع، جایی در تهران نیست، خارج تهران در بیابان میرویم. در این صورت از دو حال خارج نیست، یا آنکه با سرنیزه جلوگیری میکنند و آن خیلی بعید است. آن وقت تکلیف یکسره میشود و ما غالب میشویم و سقوط دولت حتمی است، و یا نمیکنند، تمام ناراضیها به شما ملحق میشوند و غوغا میکنند و عظمت مطلب، آنها را از پا درمیآورد و طرفین مطلب به نفع مسلمین است
حالا این فرصت از دست رفت، لکن فرصت دیگری باقی است و آن این است که جنابعالی در ضمن صحبت تکیه کنید به این نکته که ما نمیخواهیم اجتماع بزرگ درست کنیم و الّا در صورت لزوم در خارج تهران اجتماع میکنیم و مطالب مهمتر را به گوش ملت میرسانیم و در قم اجتماع ایران را تهیه میکنند و در صحرای قم، به مردم ایران مطالبی که باید گفته شود، شخصاً بعضی از علما خواهند گفت
سرکار میدانید در این حال که ما قرار گرفتیم قضیه از آشتی و صلح گذشته و پای نابودی احکام اسلام و فتح در کار است و «هیهات منّا الذلّه». نترسید، ملاحظه نکنید. آقای خوانساری را نمیگیرند. شما را نمیگیرند؛ دنیا اقتضا ندارد. شما بهتر میدانید. بنده از ناراحتی دیگر نمیتوانم عرض بکنم. و السلام علیکم و رحمه الله.
2 جمادی الثانیه.
روح الله الموسوی الخمینی
قم
صدور اعلامیه آقای خوانساری در رابطه با تجمع مردم تهران در مسجد سید عزیز اللَّه، و انتقاد امام خمینی از عدم برخورد انقلابی و فراگیر در اعتراض به تصویبنامه لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی
فلسفی، محمد تقی
جلد ۱ صحیفه امام خمینی (ره)، از صفحه ۸۵ تا صفحه ۸۶
توضیح تاریخی
- لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در دولت اسداللّه علم در تاریخ 16مهر 1341 به تصویب رسید؛ به موجب این لایحه شرط اسلام و سوگند به قرآن از شرایط انتخاب شوندگان حذف شده بود و به زنان حق رای داده میشد. با آگاه شدن علما از این مصوبه، مخالفتهای صریحی از جانب آنان به ویژه امام اعلام شد و خواهان الغای سریع این مصوبه شدند. پس از این جلسه مشورتی مراجع عظام قم طی تلگراف هایی اعتراض خود را نسبت به لایحه مزبور ابراز داشتند. اما اسدالله عَلَم به آنها پاسخی نگفت. یکبار نیز عَلَم در نطقی رادیویی تهدید کرد که هر گونه اخلال گری را به شدت سرکوب خواهد کرد. اما سرانجام زیر فشار علما و مردم اسدالله علم مجبور به شکستن سکوت شد. عَلَم در تلگرافی خصوصی به علما گفت: شرایط اسلامی بودن انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان همان نظر علمای اسلام است اما در این زمینه باید به حقوق اقلیت های مذهبی نیز توجه داشت . امام با تاکید بر این که این لایحه با یک تلگراف خصوصی ابطال نمی شود، خواستار ادامه تلاش روحانیان تا الغای کامل آن به صورت علنی شدند. سرانجام رژیم در دهم آذر همان سال(1341)، با تصویب هیات دولت اعلام کرد که لایحه مذکور قابل اجرا نیست. ر.ک. سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، www.irdc.ir
«۱»- در پی دعوت امام خمینی از علما و مراجع برای اعتراض به لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی، آقای خوانساری اعلامیهای صادر کردند که در آن هیچ اشارهای به موضوع مذکور نشده بود. متن اعلامیه ایشان چنین است: «بسمه تعالی شانه. به مناسبت تصادف روز پنجشنبه سوم جمادی الثانیه با رحلت حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا- علیها سلام- مجلس ذکری از ساعت ۹ الی ۱۱ در مسجد سید عزیز اللَّه منعقد؛ امید است برای عرض اخلاص به مقام مقدس پیغمبر اکرم (ص)، به استماع موضوع مهم مذهبی که لازم است به اطلاع رسد، عموم طبقات، خاصه آقایان علمای اعلام- دامت برکاتهم- شرکت فرمایند. الاحقر: احمد الموسوی الخوانساری».
امام خمینی (ره)؛ 09 آبان 1341