فقه حکومتی

در سال‌های حدود چهل‌وشش یا چهل‌وهفت در مشهد، جلسه‌ای با مرحوم علامه طباطبایی داشتیم، که آن جلسه تقریباً دو روز استمرار داشت. موضوعِ مورد بحث در جلسه، قضایای مبارزات و حرکت امام بزرگوار بود، که آن هنگام در نجف تشریف داشتند. در مقطعی از بحث، ایشان نکته‌ای ایراد فرمودند که من آن را یادداشت کردم و حتی در سال‌های پنجاه‌وشش و پنجاه‌وهفت که بنده در تبعید بودم، در نامه‌هایی که به بعضی از جاها می‌نوشتم، آن نکته را بدون ذکر نام مبارک علامه می‌آوردم. آن نکته این است که ایشان بعد از ساعت‌های طولانی که بحث شده بود، فرمودند: جای شک نیست که تقصیر بزرگی انجام گرفته است. آن تقصیر همین بود؛ تخلّی (ترک کردن چیزی) از امور سیاست و اداره کشور مسئله نظام اجتماعی و حکومت و غیره.
فقه شیعه، یک فقهِ غیر حکومتی و فقهِ فردی بود. امام بزرگوار، فقه شیعه را به سمت فقه حکومتی کشاند.

کتاب عبد صالح خدا، صفحه 103