بسم الله الرحمن الرحیم
در این موقع که قصد تشرف به قم- حرم اهل البیت علیهم السلام- را دارم لازم است از ملت بزرگ ایران عموماً تشکر نمایم.
الحق به همت والای این ملت رنجدیده بود که با اتکال به قدرت لا یزال الهی و اعتماد به ولی عصر- عجل الله فرجه- پیروزی بر قدرتهای شیطانی حاصل شد، و نیز از اهالی محترم تهران که از حین ورود تا کنون- که میخواهم صورتاً آنان را وداع کنم، گرچه روحاً و قلباً از آنان و سایر ملت عزیز دور نیستم- زحمات فوق العاده کشیده و عواطف پر شور از خود نشان دادند، تقدیر و تشکر میکنم. من مرهون عواطف همه جناحها و اقشار محترم هستم. خداوند تعالی به آنان استقلال و آزادی و استقامت و صحت عنایت فرماید و جمهوری عدل اسلامی را برای آنان مستقر فرماید. لازم است مطالبی را تذکر دهم:
1- ملت شجاع باید توجه داشته باشد که گرچه استبداد داخلی فرو ریخت و مردم آزادی را لمس کردهاند ولی هنوز ریشههای استعمار امریکا، شوروی، انگلستان و صهیونیسم و سایر دوَل چپاولگر از این مرز و بوم کاملًا قطع نشده است. باید همه بدون کوچکترین توقف و رکودی در از بین بردن نفوذ کشورهای اجنبی با هم متحد شویم. باید توجه داشت که شاه، این مملکت را چنان در دست اجانب قرار داده است که باید سالیان دراز با عوارضش مبارزه کرد و ما اگر بخواهیم استقلال حقیقی به دست آوریم، باید سعی کنیم تمامی اشکال نفوذ امریکا چه اقتصادی و چه نظامی، چه سیاسی و فرهنگی را از بین ببریم و من امیدوارم که ملت ایران به این مهم هر چه زودتر برسد.
2- همه میدانید که رمز پیروزی بزرگی که ملت به آن رسیده است وحدت کلمه همه اقشار از مرکز تا اقصی بلاد کشور و وحدتِ هدفِ آن برچیده شدن حکومت طاغوتی و قطع ایادی استعمار و استثمارگران بین المللی و برپا شدن جمهوری اسلامی بود. اکنون احتیاج بیشتر داریم به حفظ این وحدت کلمه و وحدت مقصد. ملت بزرگ باید هوشیارانه از بعضی عناصر تفرقه افکن که با شعارهای فریبنده میخواهند دست اجانب را به کشور مسلمان ما باز کنند و همان اختناق و چپاولگری را به فرم دیگر برگردانند، احتراز کنند و با تنها گذاشتن آنان و عدم شرکت در اجتماعاتشان و با منطق اسلامی تبلیغات سوء آنان را خنثی کنند. همه میدانند این پیروزی از قدرت اسلام است و مسلمین با دادن خون شریف خود آن را به دست آوردهاند و فرصت طلبان میخواهند بدون فعالیت مثبت از آن بهره بردارند و با حیله و حربه فریبکاری خود را جا بزنند. ملت ایران باید با هوشیاری از آنان جلوگیری کنند. در صورتی که آزادی بیان و قلم و عقیده برای همگان آزاد میباشد و لکن مردم توطئه را هرگز اجازه نمیدهند.
3- کارگران کارخانهها و دیگر کارگران و کارمندان و طبقات مستضعف باید بدانند که اسلام از بدو ظهور طرفدار آنان بوده و در حکومت عدل اسلامی به آنان اجحاف نمیشود و نخواهد شد و کسانی که با دستور یا میل و نفع اجانب بین آنان میروند و با پخش اکاذیب فریبنده میخواهند آنان را از اسلام جدا کنند همانها هستند که بعضی سران آنان در خدمت دربار محمد رضا پهلوی بودند و همه آنان آگاهانه یا ناخودآگاهانه در خدمت اجانب هستند. لازم است این عناصر مفسده جو را در بین خودشان و در کارخانهها راه ندهند و از اجتماعات آنان احتراز کنند.
من به دولت راجع به مجانی کردن آب و برق و بعضی چیزهای دیگر فعلًا برای طبقات کم بضاعتی که در اثر تبعیضات خانمان برانداز رژیم شاهنشاهی دچار محرومیت شدهاند- و با برپایی حکومت اسلامی به امید خدا این محرومیتها برطرف خواهد شد- سفارش اکید نمودم که عمل خواهد شد.
4- ارتش و شهربانی و ژاندارمری اکنون در خدمت اسلام هستند و از ملت هستند، باید ملت از آنان پشتیبانی کند و کاری که موجب آزردگی و دلسردی آنان است انجام ندهند و باید قوای انتظامیه بدانند که پس از تصفیه از عناصر فاسده، تمام آنان در پناه اسلام و حکومت عدل با احترام و رفاه زندگی میکنند. ما میدانیم که شکست دشمن مرهون پیوستن جناحهایی از نیروها و سایر مامورین دولتی به ملت بود. شما نباید احساس شکست کنید بلکه باید احساس پیروزی کنید زیرا از ملتید و در پیروزی آن سهیم هستید و ما به شما احترام میگذاریم و شما را برادران خود میدانیم. من به ملت ایران اکیداً هشدار میدهم که دولت باید ارتش ملی و قوی و با روحیه مقتدر داشته باشد تا قدرت بر حفظ کشور داشته باشد. ملت محترم باید در تقویت روحی ارتش و افسران کوشش کنند و گویندگان و وعاظ محترم نیز در تقویت آنان کوشش نمایند و از حمله به پادگانهای قوای انتظامی در سرتاسر کشور باید جداً جلوگیری شود. امروز حمله به پادگانها مخالفت با انقلاب اسلامی است و باید از آن احتراز کرد و لازم است کمیتههای انقلاب اسلامی در شهرستانها از فرماندهانی که از جانب ستاد کل ارتش ملی اسلامی تعیین میشوند، جداً پشتیبانی کنند و نیز از روسای دیگر قوای انتظامی که از طرف قوای دولتی تعیین میشوند، پشتیبانی نمایند.
5- کمیتههای انقلاب اسلامی در تمام شهرستانها موظفند که به مجرد مسلط شدن دولت بر اوضاع شهرها فعالیتهای کمیتهها را به قوای دولتی تسلیم کنند و از دخالت در امور دولتی خودداری نمایند و باید از همه کمیتهها در مورد زحماتی که در این دوره انقلاب کشیدهاند تشکر کنم. شماها بودید که با همت خود آشفتگیها را سامان دادید.
6- به تمام اعضای کمیتهها و زندانبانها حکم میکنم که با زندانیان- هر که باشد- به طور انسانیت و اسلامیت رفتار کنند و از آزار و مضیقه و رفتار خشن و گفتار ناهنجار خودداری کنند که در اسلام و حکومت عدل اسلامی این امور ممنوع و محکوم است و به بستگان زندانیان در روز معیّنی با مقررات، اجازه ملاقات دهند.
7- کراراً گفتم و باز تکرار میکنم، کسی حق ندارد به منزل مردم حمله کند و وارد منزل آنان شود و اگر اطلاع پیدا شد که مجرمی در منزلی است مراقبت از فرار او کنند و به مقامات مسئول اطلاع دهند که با موازین او را دستگیر نمایند. علاقهمندان به نهضت باید از این گونه اعمال اجتناب کنند. مردم باید روی موازین شرعیه عمل نمایند.
8- طولانی بودن اعتصابات موجب بحرانهایی شده است که لازم است مردم برای همراهی به طبقه مستمند از گرانفروشی در ارزاق عمومی احتراز کنند و ارزاق مورد احتیاج عموم را به قیمت ارزان بفروشند. این یک عمل انسانی و اسلامی است که این جانب از عموم انتظار دارم. خداوند متعال برای این انساندوستی به آنان برکت و رحمت عنایت میفرماید.
9- کراراً سفارش علمای اعلام و ائمه جماعت محترم و خطبای ارجمند و سایر خدمتگزاران به شریعت مطهره را نمودهام. لازم است ملت معظم بداند که اگر خدای نخواسته خللی در موقعیت این جماعت- که پاسداران اسلام و قرآن هستند- وارد شود، اجانب چپاولگر به آمال خود خواهند رسید و رشته امور از دست خواهد رفت. روشنگری این قشر محترم بود که ملت را با روحیه اسلامی به هیجان آورد. خدمت این طبقه را نباید فراموش کرد و اکنون نیز با کمک این طبقه است که در تمام کشور، اوضاع رو به آرامش است. من توصیه میکنم حتی نسبت به کسانی که به من اهانت نمودهاند نباید تعرض شود. من از روحانیت میخواهم با برادران خود در جهت گسترش مبانی مبارزاتی همکاری کنند و با آنان با مهربانی رفتار نمایند. من همه افرادی را که از من غیبت کرده یا به من اهانت نمودهاند، عفو نمودم و از خدای تعالی برای همه طلب عفو میکنم و تقاضا دارم که آقایان ائمه جماعت را- که از قرار مسموع تشریف نیاوردهاند- به مسجد دعوت نمایند و احترام آنان را حفظ کنند. البته حساب کسانی که معلوم است در خدمت دستگاه ظلم بودهاند جداست.
10- در مطبوعات که بعد از انقلاب اسلامی خود را در خدمت انقلاب و مسیر ملت معرفی میکنند، مطالب و مقالاتی درج میشود که بر خلاف مسیر انقلاب اسلامی است و این موجب نارضایتی و ناراحتی ملت را فراهم نموده، کراراً مراجعه میشود که این جانب اقدامی بنمایم، من متاسفم از این امر، به آنان و جمیع رسانههای تبلیغاتی نصیحت میکنم که این جانبازی والای ملت بود که با اتکال به اسلام و قوّت ایمان به خدای متعال شما را از آن اسارت و نکبت پنجاه ساله رهایی بخشید. اکنون سزاوار نیست که خلاف رضای ملت رنجدیده و بر خلاف انقلاب اسلامی سمپاشیهایی بکنید که نفع آن را جز اجانب و چپاولگران و خدمتگزاران آنها احدی نبرد. من نصیحت خود را تکرار میکنم و صلاح مطبوعات را در آن میدانم که تحت تاثیر راست و چپ و شرق و غرب واقع نشده و خود را در مسیر انقلاب اسلامی قرار دهند.
شما خود بهتر از هر کس باید بدانید که ملت قیام کرده است تا غبار فرهنگهای استعماری را از خود بزداید. ما باید عقاید استعماری را با هر شکل و فرمش در نطفه خفه کنیم و ایمان مردم را که ابرقدرتها را به زانو درآورد از آنان جدا نسازیم. امیدوارم نصیحت این درد چشیده را بشنوید، چنانچه این نصیحت را به آن جوانان و طبقهای که در این موقع حساس موجب تفرقه میشوند، میکنم. من خوف آن را دارم که این تفرقهاندازیها به ضرر ملت رنج دیده و زیان خود آنان تمام شود. من از روزگار سیاه اختناق و اسارت بیمناکم. من از این گرایشهای غربی و شرقی متاسفم. فرزندان من! به آغوش اسلام برگردید و از فرهنگ غنی اسلام بهره بردارید، گول آنانی را که جز مکیدن خون ملتهای مستضعف، مقصدی ندارند نخورید، و از مسیر انقلاب اسلامی خارج نشوید که خیر شما و ملت شما در آن است.
11- به خواست خداوند متعال به زودی درباره شکل حکومت، رفراندم خواهد شد. لازم است تذکر دهم آنچه این جانب به آن رای میدهم «جمهوری اسلامی» است و آنچه ملت شریف ایران در سرتاسر کشور با فریاد از آن پشتیبانی نموده است همین «جمهوری اسلامی» بوده است، نه یک کلمه زیاد و نه یک کلمه کم. من از ملت شریف انتظار دارم که به «جمهوری اسلامی» رای دهند که تنها این، مسیر انقلاب اسلامی است و کسانی که مخالف هستند آزاد و مختارند که اظهار مخالفت نمایند و علمای اعلام شهرستانها و قرا و قصبات و خود ملت مکلفند که نگذارند کسی سلب آزادی از کسی بکند و مراقبت کنند آزادانه هر کس رای خود را بدهد.
12- باید هر چه سریعتر به وضع جنایتکاران رژیم فاسد رسیدگی شود و در دادگاههای فوق العاده انقلابی- مردمی علناً آنان را محاکمه کرده و به مجازات برسانیم تا مردم ستمدیده ما از وضع آنان مطلع شده و مطمئن شوند افرادی که آنان را در طول دوران سیاه استبداد اذیت و آزار کرده بودند، چگونه به جزای اعمال خود میرسند.
13- باید تمام ادارات از نخستوزیری تا کوچکترین اداره از تجملپرستی و اسراف و کاغذبازی بپرهیزند و کار مردم را سریعاً انجام دهند.
البته مردم شریف میدانند که وزارتخانهها و ادارات در جمهوری اسلامی باید از بُن «1» تغییر کند تا از فرم غربی و سلطنتی درآمده و به صورتی انسانی و اسلامی درآید.
14- من با کمال تواضع از کسانی که در ورود این جانب با تلگراف یا نامه تفقد و لطف فرمودهاند تشکر صمیمانه میکنم و از اینکه به واسطه کثرت نامهها و تلگرافات و اشتغال جانفرسا و کمی وقت و فرصت نتوانستم جواب بدهم عذر میخواهم. من در خدمت همه هستم و طلب عفو از همگان میکنم. خداوند متعال به اسلام و ملت اسلام عظمت و قدرت مرحمت فرماید. و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته.
روح الله الموسوی الخمینی
تهران، منزل آقای محمود بروجردی- خیابان پاسداران
ترک تهران به مقصد قم
چهارده توصیه درباره انقلاب و مسائل داخلی کشور
ملت ایران
جلد ۶ صحیفه امام خمینی (ره)، از صفحه ۲۶۱ تا صفحه ۲۶۶
توضیح تاریخی
- اگرچه فرماندهان ارتش تا 21 بهمن 1357 از حکومت سابق حمایت میکردند اما بسیاری از ارتشیها با انقلاب همراه بودند و رژه همافرها در 19 بهمن در مقابل امام، نمونه بارز آن بود؛ رژهای که تیر خلاصی بر رژیم شاهنشاهی بود. برخی از گروهها از جمله سازمان مجاهدین خلق، چریکهای فدایی خلق و احزاب کومله و دموکرات کردستان خواستار انحلال ارتش بودند. امام اما مخالف انحلال بودند و میگفتند میخواهند ارتش را کنار بزنند بعد به سراغ انقلاب و روحانیت و مردم بیایند. ر.ک. دایرهالمعارف مصوّر تاریخ تاریخ جنگ ایران و عراق، جعفر شیرعلینیا، نشر سایان، صفحه 27.
- بازرگان به تبعیت از همفکران خود جمهوری دموکراتیک اسلامی را عنوان کرد و خواست تا آن را به همهپرسی بگذارد. او در سخنرانی خود در دانشگاه تهران گفت: "اگر اسلام و دموکراسی را مترادف و پهلوی هم قرار میدهیم به همین معناست. بیان دیگری است از کلام خدا و خلق، یا خالق و خلق، خواسته خدا، خواسته خلق است و خواسته خلق با تقوا خواسته خداست. بنابراین حکومت جمهوری اسلامی ما جمهوری دموکراتیک است و جمهوری دموکراتیک واقعی و حقیقی نیز اسلامی است." ر.ک. تاریخ انقلاب اسلامی، موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، جلد اول، صفحه 50.
- حسن نزیه یکی از نویسندگان پیشنویس قانون اساسی و عضو هیات دولت بازرگان میگفت: "عنوان جمهوری ایران هم میتواند کافی باشد و قید اسلامی ضروری نیست، زیرا قانون اسلامی آینده شامل فلسفه اسلامی است." ر.ک. تاریخ انقلاب اسلامی، موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، جلد اول، صفحه 51.
- عبدالکریم لاهیجی، سخنگوی انجمن دفاع از آزادی و حقوق بشر در مقالهای نوشت: "جمهوری اسلامی مفهومی غلط است و اساسا نمیتوان بین جمهوری و اسلامی آشتی داد." ر.ک. تاریخ انقلاب اسلامی، موسسه فرهنگی هنری قدر ولایت، جلد اول، صفحه 52.
«۱»- ریشه، اصل.
امام خمینی (ره)؛ 09 اسفند 1357