بسم الله الرحمن الرحیم
تفسیر کلمه شریفه «حسنه» در قرآن
من قبلًا از آقای مشکینی گله کنم: ما آن قدری که گرفتار به نفس خودمان هستیم کافی است، دیگر مسائلی نفرمایید که انباشته بشود در نفوس ما و ما را به عقب برگرداند. شما دعا کنید که آدم بشویم، دعا کنید که حتی به همین ظواهر اسلام عمل بکنیم. ما که دستمان به آن بواطن نمیرسد، لا اقل به این ظواهر عمل بکنیم.
من زاید میدانم که در خدمت آقایان که هستم، مطلبی بگویم. من دعا میکنم و بنایم هم بر این است که به دعا کفایت کنم. من دعا میکنم که خداوند تبارک و تعالی ما را از قید و بند نفس اماره نجات بدهد. من عرض میکنم که خداوندا، ما گرفتار هستیم؛ گرفتار در دست خودمان هستیم؛ گرفتار به نفوس خودمان هستیم و گرفتار به نفوس خبیثهای که بر ضد اسلام و مسلمین عمل میکند، ما را و همه را از این گرفتاری نجات بده. خداوندا، تو فرمودی که ما دعا کنیم و تو استجابت کنی؛ رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَهً وَ فِی الآخِرَهِ حَسَنَهً. «1» و من باید عرض کنم که احتمالًا حسنه این نیست که ما حسنه دنیا؛ مال و اموال تهیه کنیم، ما مقام تهیه کنیم. در این آیه شریفه، خیلی نکات هست، ولی من حال گفتنش را ندارم. ولی اجمالًا این که «حسنه» عبارت از این است. حتی حسنه دنیا رَبَّنا آتِنا فِی الدّنْیا حَسَنَهً، حسنه در دنیا این است که انسان در هر قدمی که بر میدارد، در هر مقامی که پیدا میکند، در هر نعمتی از خدای تبارک و تعالی که به او عطا میشود، آنها را برگرداند به صاحبش. اگر مقام و دنیا، هر چه پیش ما به ما اقبال کند، اگر ما به او اقبال کردیم، این حسنه نیست.
روایات مختلفی که در این باب هست و تالیف شده است، مصادیقی را ذکر کردهاند- اختلاف ندارند این روایات- آنها مصادیق را ذکر میکنند و لهذا، مصادیق مختلفه در روایات ذکر شده است و در لسان مفسرین هم جهات مختلف گفته شده است. لکن آن چیزی که من احتمال میدهم حسنه، آن هم به طوری که کانّه یک حسنه در کار است، یک حسنه است که این حسنه در دنیا هست و حسنه واحد است بر آخرت و همه عبارت از این است که ما به مقام قرب خدا برسیم. ما بفهمیم که چه بکنیم! اگر مقامی ما را توجه به دنیا داد، به عالم ماده داد، این حسنه نیست. اگر نماز بخوانیم برای رسیدن به یک مآربی «2»- و لو در آخرت- این هم حسنه نیست. حسنه عبارت از این است که ما را برساند به آنجایی که عقل ما نمیرسد.
دعوت به اتحاد و اجتناب از اختلافات
شما آقایان توجه دارید و من نباید عرض کنم که ما امروز گرفتار هستیم به چه گرفتاریهایی؛ تمام تبلیغات بر ضد ماست، تمام دنیا به ضد اسلام قیام کردهاند. ما باید برای خاطر خدا، برای به دست آوردن حسنه خودمان با هم باشیم، تمام قشرهای ملت با هم باشند، تمام علمای اعلام و تمام ائمه جمعه با هم باشند؛ پشتیبان هم باشند، پشتیبان دولت باشند، پشتیبان مجلس باشند، پشتیبان قوه قضایی باشند، پشتیبان قوه اجرایی باشند.
آنها خدمتگزار باشند به مردم و ما هم خدمتگزار. اینها بندگان خدا هستند. خدمت به بندگان خدا خدمت به خداست. و خدمت به بندگان خدا امروز این است که همه مجتمعاً در صدد این باشند که با کلمه واحده از اسلام و مسلمین و خصوصاً از مستضعفان جهان و ملت شریف ایران، پشتیبانی کنند. شما آقایان نفوذ کلمه دارید در بین مردم؛ حرف شما در بین مردم گوش شنوا دارد. باید مردم را دعوت کنید به اینکه وحدت با هم داشته باشند، دعوت کنید به اینکه پشتیبان هم باشند، پشتیبان دولت باشند، پشتیبان مجلس باشند. و این طور نباشد که هر کدام با دیگری مخالفت کنند و ان شاء الله، نمیکنند هم. لکن شماها و همه ما باید، موظف هستیم که مردم را به همه این مسائل دعوت کنیم.
این دنیا از دست ما میرود؛ نزدیک و دور دارد، من زودتر و شما بتدریج. آن چیزی که باقی میماند حسنه است. این دنیا نیست این، حسنه است؛ آنی که انبیا هم دنبالش هستند. و آن حسنه مطلقه عبارت از رسیدن به مقامی است که ما نمیتوانیم بفهمیم. او باقی میماند و هر چی که از ما باقی بماند، حسنات است که باقی میماند. البته ما از رحمت خدا مایوس نیستیم. ما ناقصیم، لکن خدای تبارک و تعالی جبران میکند.
خداوند وعده فرموده است به ما رحمت را. رحمتش سعه دارد بر همه موجودات. لکن توجه به این معنا لازم است که انسان خودبین نباشد؛ توجه به خودش نداشته باشد. تمام گرفتاریهایی که در عالم هست از همین نقطه است؛ از نقطه خود آدم است. این خود آدم است که گرفتار است و گرفتار میکند. این نفسیت انسان است که دنیا را به فساد کشانده، دنیا را به هلاکت کشانده. و امیدواریم خداوند رحمتش را بر ما نازل کند. و ما را از جمله رحمتشدگان حساب کند و ما را هدایت کند به صراط مستقیم، آن طوری که فرموده است و ما را از ضالین «3» و مغضوبین قرار ندهد، ان شاء الله.
و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته