[بسمه تعالی. محضر مقدس حضرت آیت الله العظمی آقای حاج آقا روح الله خمینی- دامت برکاته
محترماً به شرف عرض عالی میرساند؛ در مورد انتخابات انجمنهای ایالتی و ولایتی:
1- آیا مصاحبهای را که آقای نخست وزیر در تاریخ 21/ 8/ 41 با مطبوعات نموده نظر حضرت عالی را تامین نموده یا خیر؟
2- آیا تلگرافی را که آقای نخست وزیر در این موضوع برای حضرات آیات نموده قانعکننده هست یا خیر؟]
بسم الله الرحمن الرحیم
به نظر این جانب، مصاحبه آقای نخست وزیر «2» به هیچ وجه ارزش قانونی نداشت و نظر این جانب را تامین ننمود، زیرا چیزی که در هیات دولت به صورت تصویبنامه درآمد، مصاحبه و درج در مطبوعات تاثیری در آن ندارد، و آن تصویبنامه- بر فرض قانونی بودنش- به قوّت خود باقی است. و اما نکاتی که در تلگراف آقای نخست وزیر به آقایان علمای اعلام قم بود خیلی جالب است:
1- راجع به حلف «3» به کتاب آسمانی مینویسد مراد قرآن مجید است. البته ما این تفسیر را از شخص ایشان برای تبرئه خودشان از هتک به قرآن کریم به حکم اسلام پذیرفتیم. لکن تفسیر ایشان از تصویبنامه به هیچ وجه ارزش قانونی ندارد. و تصویب کتاب آسمانی به اطلاق خود، که شامل سایر کتب منحرفه و ضاله است، در نظر آنها به قوّت خود باقی است، و نقش آقای نخست وزیر اغفال مردم است. و همان خطر عظیمی که برای قرآن مجید پیش آمده است به واسطه این تصویبنامه مخالف شرع و قانون به دست خیانتکاران به دین و مملکت به قوّت خود باقی است، و هیچ مسلمانی نمیتواند قرآن مجید را در معرض خطر ببیند و سهل انگاری کند.
2- آنچه ایشان نوشتهاند که در مجلس، اقلیتهای مذهبی به کتاب خودشان قسم یاد میکردند، اشتباه است و هیچ گاه کتاب منسوب به زرتشت و سایر کتب منحرفه را در مجلس نمیآوردند. صورت قسم نامه نیز شاهد است که تمام وکلا به یک نحو قسم یاد میکردند.
3- اینکه نوشتهاند در مملکت اسلام انتخابکننده و انتخاب شونده مسلمان است، ربطی به مفاد تصویبنامه ندارد. و وعده اصلاح الزامآور نیست و به هیچ وجه ارزش قانونی ندارد، و ما را قانع نمیکند. و اگر فرضاً آقای عَلم بنویسد این سه امر که در تصویبنامه مذکور است لغو است باز ارزش قانونی ندارد؛ زیرا چیزی که در هیات وزیران تصویب شد به الغای آقای نخست وزیر لغو نمیشود، و به قوّت خود باقی است. بنا بر این خطر بزرگی که برای اسلام و استقلال و کیان مملکت به واسطه این تصویبنامه، که شاید به دست جاسوسان یهود و صهیونیستها تهیه شده برای نابودی استقلال و به هم زدن اقتصاد مملکت، به قوت خود- به نظر دولت آقای عَلم- باقی است؛ و دولت خود را ذی حق میداند که به آن عمل کند، هر چند مخالف قانون شرع یا قانون اساسی باشد؛ یا بر خلاف احساسات دینی و ملی بیست میلیون جمعیت ایران یا تمام مسلمین باشد. زیرا تا در هیات وزیران تجدید نظر به عمل نیاید و اصلاح نشود، به قوّت خود باقی است
و این جانب در تعجب هستم که چرا آقایان وزرا زیر بار این مسئولیت بزرگ قانونی میروند و اقدام به تجدید نظر نمیکنند، و نمیخواهند خود را در نزد ملتهای بزرگْ متمدن و ملت خود را سربلند کنند. خضوع در مقابل مذهب و قانون، تجدید نظر در تصویبنامهها و تسلیم مذهب و قانون شدن، علامت شهامت و تمدن است، و موافق نزاکت بین المللی است. و سرپیچی از قانون و سرسختی در مقابل خواست ملت از عادات قرون وسطی و خلاف نزاکت است. و خوب است وزرای یک مملکت کهنسال حاضر نشوند چنین معرفی شوند، و عقب افتادگی و عدم رشد یک ملت بزرگ را ثابت کنند. با اعمال خلاف مذهب و قوانین منع شدید مطبوعات در تمام کشور، جلوگیری از انعکاس این نهضت بزرگ ملی و قانونی بیسابقه یا کم سابقه، که یک ملت برای دفاع از مذهب و قانون اساسی قیام نموده و در تمام کشور هماهنگ شدهاند، برای یک دولت مدعیِ تمدن ننگ است. و ما احساس خجلت و سرشکستگی میکنیم در میان خبرگزاریها و سفارتخانههای خارجی. و ما ملت ایران را از این گونه اعمال قرون وسطایی تبرئه میکنیم؛ و تمام گناه را از معدودی تطمیع شده یا تهدید شده میدانیم. اشخاص شریف به مذهب مقدس خود و به قانون اساسی احترام میگذارند و از کارهایی که برای ملت و استقلال مملکت خطر دارد اجتناب میکنند
این جانب، حسب وظیفه شرعیه، به ملت ایران و مسلمین جهان اعلام خطر میکنم قرآن کریم و اسلام در معرض خطر است. استقلال مملکت و اقتصاد آن در معرض قبضه صهیونیستهاست، که در ایران به حزب بهایی ظاهر شدند. و مدتی نخواهد گذشت که با این سکوت مرگبار مسلمین، تمام اقتصاد این مملکت را با تایید عمال خود قبضه میکنند و ملت مسلمان را از هستی در تمام شئون ساقط میکنند. تلویزیون ایران پایگاه جاسوسی یهود است و دولتها ناظر آن هستند و از آن تایید میکنند. ملت مسلمان تا رفع این خطرها نشود، سکوت نمیکند. و اگر کسی سکوت کند، در پیشگاه خداوند قاهر مسئول و در این عالم محکوم به زوال است.
4- آنچه آقای نخست وزیر راجع به انتخاب زنها تلگراف نمودهاند محل تعجب است. میگویند این انتخاب مشابه انتخاب شهرداریهاست که دخالت زنها در آن تصویب شد و اعتراضی نشد. اولًا، انجمنهای ایالتی و ولایتی قانون مستقل دارد، و زنها در آن قانون مستثنا هستند. آقای نخست وزیر قانون مجلس را نسبت به خود انجمنهای ایالتی و ولایتی نادیده گرفته و به مشابه آن تشبث کردهاند! و خوب است خود ایشان این را هم تفسیر کنند. و ثانیاً، به طوری که مطلعین میگویند، قانون شهرداریها از مجلس نگذشته و در بعض کمیسیونهای مجلس وارد شده، و فرضاً که گذشته باشد ربطی به انجمنهای ایالتی ندارد. و ثالثاً، اگر چیزی از مجلس گذشت و مخالف قانون اساسی بود، ارزش قانونی ندارد. و این امر از هر مجلسی بگذرد مطرود، و وکلای آن قابل تعقیب هستند.
5- نوشتهاند که این موضوع عرفی است. اگر منظور آن است که مربوط به حکم شرع نیست، بسیار عجب است! زیرا تمام موضوعات عرفیه در شرع حکم دارد. و این آقایان از قوانین اسلام اطلاع ندارند و از حقوق اسلامی بیخبرند. حکم این موضوع عرفی را از علمای اسلام باید پرسید.
6- آنچه اخیراً نوشتهاند که اگر حرام میدانید، باید به مجلس رجوع کنید، البته در موقعش به مجلس تذکر خواهند داد، لکن باید به آقای نخست وزیر بگویم هیچ مجلسی و هیچ مقامی نمیتواند بر خلاف شرع اسلام و مذهب جعفری تصویبی کند یا قانونی بگذراند. رجوع نمایید به اصل دوم متمم قانون اساسی. بحمد الله ملت مسلمان و علمای اسلام زنده و پاینده هستند، و هر دست خیانتکاری که به اساس اسلام و نوامیس مسلمین دراز شود قطع میکنند. و اللهُ غَالِبٌ عَلی اَمرِهِ. «4»
روح الله الموسوی الخمینی
قم
پاسخ به استفتاء بازرگانان و اصناف قم
اصناف و بازرگانان شهر قم
جلد ۱ صحیفه امام خمینی (ره)، از صفحه ۱۰۸ تا صفحه ۱۱۱
توضیح تاریخی
- لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی در دولت اسداللّه علم در تاریخ 16مهر1341 تصویب شد. به موجب این لایحه شرط اسلام و سوگند به قرآن از شرایط انتخاب شوندگان حذف شده بود و به زنان حق رای داده میشد. با آگاه شدن علما از این مصوبه، مخالفتهای صریحی از جانب آنان به ویژه امام اعلام شد و خواهان الغای سریع این مصوبه شدند. پس از این جلسه مشورتی مراجع عظام قم طی تلگراف هایی اعتراض خود را نسبت به لایحه مزبور ابراز داشتند . اما اسدالله عَلَم به آنها پاسخی نگفت. یکبار نیز عَلَم در نطقی رادیویی تهدید کرد که هر گونه اخلال گری را به شدت سرکوب خواهد کرد. اما سرانجام زیر فشار علما و مردم اسدالله علم مجبور به شکستن سکوت شد. عَلَم در تلگرافی خصوصی گفت: شرایط اسلامی بودن انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان همان نظر علمای اسلام است اما در این زمینه باید به حقوق اقلیت های مذهبی نیز توجه داشت . امام با تاکید بر این که این لایحه با یک تلگراف خصوصی ابطال نمی شود، خواستار ادامه تلاش روحانیان تا الغای کامل آن به صورت علنی شدند. رژیم در ابتدا قصد مقاومت در برابر جریانهای مخالف داشت امّا زمانی که رژیم، استواری روحانیت و مردم را دید و علائم قیام عمومی را مشاهده کرد، در دهم آذر همان سال(1341)، با تصویب هیات دولت اعلام کرد که تصویبنامه مذکور قابل اجرا نیست. ر.ک. سایت مرکز اسناد انقلاب اسلامی، www.irdc.ir
«۱»- در کتاب هفت هزار روز، ج ۱، ص ۱۱۳، تاریخ پیام امام ۱۰/ ۹/ ۴۱ ذکر شده است و در صحیفه نور( دوره ۲۲ جلدی) ذیل تاریخ اسفند ۱۳۴۱ درج شده است، با توجه به مضمون پرسش اصناف و پاسخ امام خمینی و زمان اتمام غائله انجمنهای ایالتی و ولایتی، تاریخ آذر ۱۳۴۱ صحیح است. «۲»- اسد اللَّه عَلم. «۳»- سوگند یاد کردن. «۴»- بخشی از آیه ۲۱ سوره یوسف: خداوند بر کار خویش غالب است.
امام خمینی (ره)؛ 01 آذر 1341