شاگرد پروری

اگر پدرم بود اینقدر مراقبت نمی کرد‏ حضور به موقع در درس کسی به منظمی امام ندیده ام درس امام فقط دو روز تعطیل بود به علامت محبّت تبسم می کردند‏ قبل از اراده من سلام می کردند ‏ عذر می خواهم ‏ نمی خواستند روح توقّع در طلاب باشد‏ این طور حرف نزن‏ تفاوتی در رفتارشان نبود‏ موظف هستم جلسه را برگزار کنم‏ در گوشه ای از مجلس درس می نشستند‏ این منشی به درد من نمی خورد‏ در گفتگوهای مهم شرکت کنید‏ تب مالتی که داشتند عود کرد‏ امام بر او برآشفتند‏ بی توفیقی می آورد‏ خلاف شعائر است‏ در یکی از حجره های صحن حرم تدریس می کردند‏ سنگینترین درس در زمان آقای بروجردی‏ از لحاظ مبانی خیلی قوی است‏ پیرمردها متعجب می شدند‏ درس امام پخته ترین درسها بود‏ نه خوانده ام و نه مباحثه کرده ام‏ بازدهی یک درس امام مطابق یک هفته درس دیگران بود‏ یک بار نگفتند می روم مطالعه می کنم‏ هشتصد نفر طلبه به درس امام حاضر می شدند‏ طلبه ها فکر کنند‏ باید فهم خود را به کار بیندازید‏ خودتان استدلال بکنید‏ یک درس و یک استاد اصلی انتخاب کنید‏ باید پایۀ اعتراض بالا برود زود تسلیم گفته های استاد نشوید‏ خوبی که داشت، اشکال کرده بودید‏ روح طلبه را جذب می کردند‏ از اول تا آخر تقریرات مرا می دیدند‏ اینجا که مجلس روضه خوانی نیست‏ چرا ساکت هستید؟‏ مگر مجلس تعزیه خوانی است!‏ از جلسه درس امام صدای بحث بلند بود‏ چرا اشکال نمی کنید؟‏ مگر اینجا مجلس ختم است؟‏ به اشکال گوش می کردند‏ علاوه بر تشویق انعام می دادند‏ امام این سد را شکستند‏ به اشکالات ما کاملاً توجه می کردند‏ بیان حالات ائمه در تدریس‏ به طلاب مجال بحث می دادند‏ کاملاً اهل بحث و دقت بود‏ گاهی با صدای بلند جواب می دادند‏ در انتخاب کتاب و شاگرد دقت فراوان می کردند‏ فلانی نبود؟‏ حرف همه را گوش می کردند‏ غرور علمی نداشتند‏ باید فکر کنم‏ طلبه باید متکی به خود باشد‏ به همه شاگردها میدان می دادند‏ با شاگردها مهربان بودند به اشکال طلبه ها گوش می دادند‏ با وسواس به حرف طلاب گوش می کردند‏ مسالۀ شاگرد و استاد مطرح نبود‏ ما با آنها چه فرقی داریم؟‏ بعض الافاضل فرمودند‏ به طلاب شخصیت می دادند‏ مولانا! چرا این حرف را می زنی؟‏ مولانا! به حرف توجه کن‏ شما تانکها را می شمردی؟‏ ما اینطوری هستیم!‏ گاهی در تدریس مزاح می کردند‏ نقیصه را در جمع القا می کردند از این حرفها نزنید مردم می خندند‏ بیان امام شیرین بود‏ با بیان ساده و روان درس می دادند‏ از پیچیده گویی احتراز می کردند‏ قدرت تفهیم امام بسیار عالی بود‏ برای همۀ علما احترام قائل بودند‏ احترام گذشتگان‏ روزی به اینجانب گفتند‏ ابتدا نظرات علما را نقل می کردند‏ اشکالات را یکی یکی رد می کردند‏ خودم باید فکر کنم‏ در درس، نظرات مختلفی را مطرح می کردند‏ ما کاری به شخص نداریم‏ امام دریایی از علم بود‏ مسائل را ریشه ای بحث می کردند‏ شاگردان من به من احتیاجی ندارند‏ مسائل را قاطعانه مطرح می کردند‏ اول ببینیم خودمان چه می فهمیم‏ از مختصات آثار امام موجز نویسی است‏ اگر طلبه ای دیر به درس می آمد‏ اگر طلبه ای دیر به درس می آمد‏ ‏‏باید سر موقع حاضر باشید‏ سعی کنید از اول درس حاضر باشید‏ واجب نیست به درس من بیایید‏ آدم یک درس در روز بخواند یک یا دو درس کافی است‏ حتی یک دقیقه هم تاخیر نمی کردند‏ نباید درس را تعطیل کنید‏ با ورود امام ساعتمان را دقیق می کردیم‏ افراد منظم به جایی می رسند‏ دو پله بالا نشستن شخصیت نمی آورد‏ دو باب از فقه را خوب بخوانید‏ خودتان که سواد دارید‏ روزهای آخر به جای درس نصیحت می کردند‏ نصیحت امام برای ما یک درس بود‏ با طلبه ها بسیار متواضع بودند‏ دو بار به عیادت من آمدند‏ به طلاب درسخوان کمک می کردند‏ اینها را باید رشد داد‏ از طلبه ها امتحان می گرفتند‏ تا هفته بعد تحت تاثیر درس بودم‏ بعضی از حال می رفتند خداوندا ما را به خودت متوجه کن‏ قضیه، نزدیک شدن به قبر است‏ آدم شدن مراحل دیگری دارد‏ هنوز باورمان نشده است‏ حالا من بنشینم روی این منبر؟‏ می شود انسان محشور بشویم؟‏ سلامت نفس به درد انسان می خورد‏ از نفسانیات برحذر باشید‏ خودتان را مهذب کنید‏ لااقل یک قدم در تهذیب نفس بردارید‏ یک قدم تحصیل دو قدم تهذیب می خواهد‏ دنیا به اندازه پر کاهی ارزش ندارد‏ تفریحات مشروع داشته باشید‏ کمالات معنوی را در جوانی کسب کنید‏ اگر نماز کسی به تآخیر می افتاد‏ بی جواب نمی ماندند فیلسوف بزرگ حوزه علمیه فیلسوف مطرح حوزه علمیه استادی که روی منبر نمی نشست تواضعی عجیب داشتند به حق الناس توجه ویژه ای داشتند تعلق خاطری به آثارشان نداشتند اعلمیت علمی امام سنت غلط را برانداختند روشی خاص در تدریس دیدگاه شیخ محمد حسین کمپانی را نقد می کردند جلسات اخلاق پرشوری داشتند اثرات مثبت درس اخلاق امام (ره) حتی نعلین ایشان همیشه واکس زده بود اینجا جای گوش کردن است قرآن آریامهر را برگرداندند ارائه مطالب اصلی و نخبه منزل شما کجاست؟ امام گاهی کلمه ترکی می گفتند برای شیرینی و مزاح شوخی ملیح پدرم سه سال و نیم به درس امام می رفتند تاثیر ابهت امام در توجه شاگردان به درس برای تشویق شاگردان بلند می شدند رد سخنان بزرگان با احترام بعد از درس، شاگردان سوال می کردند روزهای چهارشنبه به عیادت می آمدند برخورد با حاج آقا مصطفی مانند دیگران تا رضایت موذن را جلب نکنید درس نمی دهم مولانا به حرفت توجه کن آقایان تشریف دارند؟! حضار با صدای بلند می خندیدند دقت در انتخاب کتاب و گرفتن امتحان از اول تا آخر تقریرات مرا دیدند توصیه به مراعات احترام مشایخ و بزرگان از اینکه اشکال کرده‌اید تقدیر می شود ما اینطوری هستیم آنها زودتر آمده اند و حق آنهاست ناراحتی در اثر غیبت کردن یکی از شاگردان مجلس درس را مجلس معصیت نکنید